Қурилиш конструкциялари фани муҳандисни шакллантирадиган фанлардан бири

c
y
R
t
l
N






(4.1) 
Расм 4.3 Бурчак ва туташ пайванд чоклар 
бу ерда: N – бўйлама таъсир этаётган ҳисобий куч, 
t 
– 
чокнинг 
қалинлиги 
(бириктириладиган 
элементларнинг 
кичик
қалинлигига тенг), 

w
l
чокнинг ҳисобий узунлиги (чокнинг геометрик узунлигига тенг агар чок 
ташқарига чиқарилган бўлса, бўлмаса 2t см.га кам деб ҳисобланади), 

---

50 

y
R

учма-уч 
пайвандланган 
бирикмадаги 
чокнинг 
сиқилиш 
ва
чўзилишга ҳисобий қаршилиги, чўзилишда 
y
wy
R
R

тенглик сиқилиш ва
эгилишда қаршилиги 
y
wy
R
R
85
.
0

олинади. 
Бурчак чокли пайванд бирикмаларни бўйлама ва кўндаланг кучлар таъсир чизги 
кесишув (шартли) кесми бўйича ҳисоблаш керак. Бурчакли чок бириктириладиган 
элементлар қирраларининг бурчагида куч ҳосил бўлади. Ишлаш характери ва асосий 
куч оқимларига нисбатан фазода жойлашишига қараб бурчакли чок икки хил 
бўлади: ёнбош ва кўндаланг. Ёнбош чок бўйлама куч таъсирида қирқилишга 
ишлайди. Бунда қирқилиш сиртининг баландлиги 
f
K

бўлган бурчак 
биссектрисаси бўйича йўналган бўлади. Бурчакли чоклар қуйидаги формулалар 
бўйича ҳисобланади: 
Чок металлнинг кесими бўйича:
с
wf
w
f
f
R
l
k
N






(4.2) 
эриш чегарасидаги металлнинг кесими бўйича 
с
wz
w
f
z
R
l
k
N






(4.3) 
бу ерда:

z
f


пайванд усулига боғлиқ бўлган коэффициентлар: оқувчанлик 
чегараси 530МПа (5400 кг/см
2
) гача бўлса, ҚМҚ 2.03.05-97 нинг 13,1 жадвал бўйича: 
оқувчанлик чегараси пайвандлаш тури, чок ҳолати ва пайвандлаш сими диаметрига 
боғлиқ бўлмаган ҳолда 530МПа (5400 кг/см
2
) дан юқори бўлса β
f
=0,7 ва β
z
=1бўлади

f
K
чокнинг қалинлиги, (бириктириладиган элементларнинг кичик 
қалинлигига тенг).

f
R

эритилган пўлат чокнинг ҳисобий қаршилиги, 
m
wun
f
R
R


55
.
0

(4.4) 

---

51 
γ
m
– чок материали бўйича ишончлилик коэффициенти, у 1,25га тенг агар 
R
un
<530МПа ва 1,35 тенг агарR
un
>530МПа бўлса. 

z
R

эриш чегарасидаги пўлатнинг ҳисобий қаршилиги,
un
z
R
R


45
.
0

(4.5) 


l
чокнинг ҳисобий узунлиги, геометрик узунлигига 1см қўшилади.
1


c
wf
f
f
w
R
k
N
l


(4.6) 
1


c
wz
f
z
w
R
k