Toshkent davlat iqtisodiyot untversiteti m. S. Qosimova, M. A. Yusupov

1. 
N ol bosqichli kanal yoki bevosita marketing kanali ishlab chiqaruvchi
va iste’molchidan iborat. Ishlab chiqaruvchi iste’molchilarga o ’z tovarlarini
joynta-joy tashib yurib (k o’chma savdo), jo ’natish y o ’li bilan yoki o ’z
firma d o’konlari orqali sotadi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

2 Bir b o sq ic h li kanal o ’ziga ishlab ch iq a ru v ch i, v o sita c h i va
iste’molchini qamrab oladi. Iste’mol bozorida, odatda, bu vositachi chaqana
savdogar (d o ’kondor), sanoat mahsulotiga oid tovarlar bozorida esa savdo
agenti yoki broker hisoblanadi.
3 Ikki b osq ich li kanal o ’ziga ishlab chiqaruvchi, ikki vo sita ch i,
iste’m olchini qamrab oladi. Iste’mol tovariari bozorida ulguiji va chakana
savdogarlar shunday vositachilar hisoblanadi. Sanoat mahsulotlari bozorida
ular sanoat distibyuteri va dilerlar deb ataladi.
4 U ch bosqichli kanali o ’ziga ishlab chiqaruvchi, uchta vositachi va
iste’molchini qamrab, ko’p hollarda ulguiji va chakana savdogarlar o ’rtasida
mayda ulgurjilar faoliyat k o ’rsatadi. U yirik ulguiji savdogar xizm at
ko’rsatmaydigan kichik savdo korxonalariga sotadi.1
Bosqichlari k o’p b o’lgan kanallar juda kam. Ishlab chiqaruvchi k o ’zi
bilan qaraganda, taqsimot kanalida bosqichlar qanchalik ko’p b o ’lsa, ularni
nazorat qilish imkoniyati shu qadar torayadi.
Taqsimot kanallarini nazorat qilish va bu kanaldagi o ’z maqsadinigina
o ’ylaydigan uning ayrim a’zolari o ’rtasidagi mojarolaming oldini olish
uchun keyingi paytda vertikal marketing tizim i paydo bo’ldi. Vertikal
marketing tizim i bir yoki bir necha vositachi va ular bilan hamjihat, yagona
tizim tarzida ishlaydigan ishlab chiqaruvchidan tashkil topadi. Bunday holda