Toshkent moliya instituti ―bank ishi‖ kafedrasi

Birja indekslari
– bu qimmatli qog‗ozlarning birjadagi harakatini 
ifodalovchi ko‗rsatkich. 
Birjada ko‗llaniladigan eng mashxur indekslardan biri bu – Dou-Djons 
indeksidir. U AQSHdagi 30 yirik sanoat korporatsiyalari aksiyasining birjadagi 
kursi bilan belgilanadi. Dou-Djons indeksini hisoblash uchun kundalik bozor 
narxini o‗sha davrdagi aksiyalar guruhidagi sonlarga ko‗paytirib umumiy aksiyalar 
soniga bo‗lish kerak: 

AiPi 
Dou-Djons indeksi ------ 
1.
A 
Bunda, Ai – kompaniyalarda chiqarilgan aksiyalar soni; 
Pi – tegishli kompaniyalar aksiyalarining bozor narxi; 
A - umumiy aksiyalar soni. 
Professionallar fond bozorida faoliyat ko‗rsatish jarayonida turli 
«o‗yinlarni» qo‗llaydilar. 
«Ayiqlar» o‗yini – daromad olish maqsadida qimmatli qog‗ozning bozor 
narxini pasaytirishga qaratilgan jarayon. Professional ma‘lum qimmatli qog‗ozning 
bozor narxini pasayishini oldindan sezgan holda uni ma‘lum muddatga qarzga olib 
turadi. Qarzga olingan qimmatli qog‗ozning narxi pasaymasdan payt poylab darrov 
sotib yuboriladi. 
Qarz muddati etib kelgan qimmatli qog‗ozning narxi pasayib ketadi va shu 
pasaygan narx bo‗yicha «ayiq» qarzga olgan qimmatli qog‗oz uchun o‗z qarzini 
to‗laydi. Bunda, «ayiq»ning daromad qarzga olingan qimmatli qog‗ozni sotish 
narxi va qarzni to‗lash vaqtida uning bahosi tafovuti ko‗rinishida ifodalanadi. 
«Buqa» - qimmatli qog‗ozlarni naqd pulga sotib oladi va ularni qimmatroq 
narxda sotish maqsadida bozor narxining ko‗tarilishini poylab turadi. 

---

«Bank ishi» fani. «Bank ishi» kafedrasi. TMI-2015. Tel:+(998)71 234-43-42, email: 
[e-mail]
 Qimmatli qog‗ozlar bozorida bank faoliyatining turlari 
Qimmatli qog‗ozlar bozorida bank faoliyatining umumiy asoslari Rossiya 
Federatsiyasining «Banklar va bank faoliyati to‗g‗risida»gi qonunida aks ettirilgan. 
Rossiya banklarining bank operatsiyalarini amalga oshirish to‗g‗risidagi 
litsenziyasi banklarga qimmatli qog‗ozlarni chiqarish, sotish, sotib olish, hisobini 
yuritish, saqlash va boshqa operatsiyalarni quyidagi turlarini amalga oshirish 
imkoniyatini beradi: 
-
to‗lov hujjati (veksel, chek) funksiyasini bajarish; 
-
pul mablag‗larini jamg‗arma va bank schyotlariga jalb qilish (depozit va 
jamg‗arma sertifikatlari)ni muljallamoq. 
O‗zbekiston banklari Markaziy bankdan olingan bosh litsenziyaga muvofiq, 
fond bozorida operatsiyalarni amalga oshirish huquqiga ega bo‗ladi. 
Bank maxsus litsenziya asosida federal qonunlarga muvofiq ravishda 
qimmatli qog‗ozlar bozorida faoliyat yuritish huquqiga ega. Bank qimmatli 
qog‗ozlar bozorida o‗z faoliyatini tashkil qilishi uchun litsenziyani qo‗lga kiritish 
uchun o‗z shtatida har bir operatsiya turi bo‗yicha (kamida) bitta FKSB tomonidan 
berilgan kvalifikatsiya attestatiga ega bo‗lgan mutaxassis bo‗lishi shart. 
Qimmatli qog‗ozlar bozoridagi bank faoliyati rangbarangdir.