O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi sog`liqni saqlash vazirligi toshkеnt farmatsеvtika instituti

 
o‘rtacha nushalar soniga 
kupaytirib topiladi. 
 
 
NAMUNAVIY NUSXALAR USULI BUIICHA XOSILDORLIKNI XISOBLASH 
UCHUN MISOL 
 
O‘simlik o‘sadigan jarlikda 5 ga maydonda marshrut yo‘lakning xar 30 bo‘lagida 2 m 
kenglikdagi yo‘lakda, 20 qadam bilan otqulok o‘simligining nushalar sonini 
aniklaymiz. 
Qadamning o‘rtacha uzunligi 65 sm. SHunday qilib,
 
xar bir bulak yo‘lda tovar 
nushalar sonini 25 m maydonda aniqlanadi. (20 x 0.65 x 2) 
30 bo‘lakdagi o‘simliklar sonining o‘rtacha arifmetigi 12.3 ni, hatolik 1.26 nushani 
tashkil etadi. Hisoblash M+m shuni ko‘rsatadiki, har bir bo‘lak yo‘lkasidagi tovar 
nushalar soni 12.3+1.26 ni tashkil etadi. 
5 ta namunaviy nushalar olindi, har bir ildiz nushasi tortildi va bitta ildizni 
nushasining o‘rtacha massasi hisoblandi. 
Ildizni og‘irligining o‘rtacha arifmetik 84.9 gr, hatolik 6.1 gr tashkil etdi, shunday 
kilib: 
M+ m = 74.9+6.1 
Xosildorlikni xisoblash (M+ m)x(M
2
+ m
2
) 
M
1
xM
2
=12
, 
3x74, 9-921,3 
M
1
x m
2
formula bo‘yicha 
m
1,2
= (M
2
x m
1
) + (M
1
x m
2
) = (103 x 6,1) +(74,9 x 1,26) = (76)2+ (94,37) 
=
14530,7= 120 

---

75 
SHunday qilib hosildorlik 25 m
2
ga 921 + 120 yoki 1 m
2
36.8 +4.8 g/m 
2 
ni tashkil 
etadi. 
Bu yerda: M
1
- nushalar sonini o‘rtacha arifmetik 
M
2
- xom ashyo massasining o‘rtacha arifmetik 
m
1
- nushalar sonining o‘rtacha arifmetik hatoligi 
m
2
- xom ashyo massasining o‘rtacha arifmetik hatoligi 
Ekspluatatsion zahirani hisoblash uchun hosildorlikni o‘simlik o‘sadigan
maydonga 
ko‘paytirib aniqlaymiz. 
(36.8-2x4.8)x50000=27.2x50000=1360000 g=1360kg xo‘l xom ashyo. 
Olingan ma’lumotlarni inventarizatsiya vedomostiga o‘tkazamiz. Hisoblash 
maydonchalarida xom ashyoni kanday hisoblagan bo‘lsak, namunaviy nushalar 
usulida ham faqat xul xom ashyo uchun massasi aniqlanadi.