Олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини оширишни

Бундан шу нарса келиб чиқадики, муаммони ечиш услубияти 
қуйидагиларга имкон бериши керак:
 
 
1) 
муаммони 
ечишнинг 
умумий 
жараѐнини 
функционал 
ташкиллаштирувчи тизимни белгилаш; 
2) муаммони ечиш учун зарур бўлган тузилмага эга тизим 
параметрларини аниқлаш; 

---

3) муаммони ечиш жараѐнининг муқобил “чиқишларини” итерация 
қилишга ѐрдам берадиган тизим моделини ва унинг имкониятларини 
изоҳлаш. 
 
ХУЛОСА 
Тизимли таҳлил анча қадимий бўлишига қарамай унинг ўзи нисбатан 
ѐш фан ҳисобланади (масалан, кибернетика билан ѐшини таққослаганда). У 
фаол ривожланишига қарамай уни тарифловчи тушунчалари ва иборалари 
етарлича шакллантирилмаган. ТТ ўз ичига тадқиқотнинг хусусий ва умумий 
услубларини ва жараѐнларини олиб ҳар қандай предметли соҳада 
қўлланилиши мумкин. 
Юқорида келтирилганларни инобатга олган ҳолда ТТ тарифида ТТ 
қуйидаги функцияларни бажаришини алоҳида белгилаб қўйиш мумкин:
- 
аниқланиши ва алоҳида услублар билан ҳал қилиниши мумкин 
бўлмаган муаммоларни ечишда қўлланилади, яъни булар қарор қабул қилиш 
ҳолатининг ноаниқлиги билан боғлиқ муаммолар бўлиб, уларни ечишда 
нафақат формал услублар, балки сифат жиҳатларини таҳлил қилиш 
услублари, қарор қабул қилаѐтган шахсларнинг интуицияси ва малакаси 
ишлатилади; 
- 
ягона методика кўмагида ҳар хил услубларни бирлаштиради ва 
илмий қарашларга асосланади; 
- 
ҳар хил соҳа мутахассисларининг билимларини, фикрларини ва 
интуицияларини бирлаштиради ҳамда маълум фикрлаш тартибига риоя 
қилишга мажбурлайди; 
- 
асосий эътиборни мақсадларга ва мақсадларни шакллантиришга 
қаратади. 
ТТ ахборот-таҳлилий фаолиятни ташкиллаштиришда ахборот-таҳлилий 
фаолиятни ўзини ташкиллаштириш жараѐнини тартибга солишга хизмат 
қилади ҳамда муаммони тизим сифатида қабул қилиш йўли билан унинг 
барча таркибий қисмларини, омилларни ва муҳитни ўзаро мантиқий 
боғлиқлигини таъминлаб тартибга солишга имкон беради. 
Умуман, ТТ методикаси қарор қабул қилувчи шахсда бошланғич 
босқичда муаммоли вазият тўғрисида уни формал кўринишда тасаввур 
қилиш услубини танлашга, математик моделни шакллантиришга ѐки 
моделлаштиришга нисбатан ўзида миқдорли ва сифатли усулларни 
мужассамлаштирувчи янги ѐндашувлардан бирини қўллашга имкон берувчи 
етарли маълумотларнинг йўқлиги ҳолатларида ишлаб чиқилади ва 
қўлланилади. Бундай шароитларда объектларни тизим кўринишида тасаввур 
қилишга моделлаштиришнинг ҳар хил услубларидан фойдаланган ҳолда 
қарор қабул қилиш жараѐнини ташкиллаштириш ѐрдам бериши мумкин. 
Бундай жараѐнни ташкиллаштириш учун босқичлар кетма-кетлигини 
аниқлаш, ушбу босқичларни бажариш учун тегишли услубларни таклиф 
қилиш ҳамда керак бўлганда олдинги босқичга қайтиш заруриятини назарга 

---

олиб қўйиш керак. Муайян тарзда ажратиб олинган ва тартибга солинган 
босқичларни, таклиф қилинган ѐки усуллар билан уларни бажаришнинг бу 
каби кетма-кетлиги ТТ методикасини ўзида мужассам этади. 
Шундай қилиб, ТТ методикаси мураккаб муаммоли вазиятларда қарор 
қабул қилиш жараѐнини ташкиллаштириш учун ишлаб чиқилади. У 
таҳлилнинг тўлиқлигини асосланиши кераклигига, қарор қабул қилиш 
моделини шакллантиришга, кўрилаѐтган жараѐн ѐки объект тўғри акс 
этаѐтганига йўналтирилган бўлиши керак.
 
 
ТТ методикасининг асосий ўзига хослиги уларда формал услублар ва 
формаллашмаган маъноларнинг уйғунлашганлиги ҳисобланади. Охиргиси 
муаммонинг ҳал қилинишини формал моделда бўлмаган янги йўлларини 
топишга ва шу тарзда қарор қабул қилиш моделини ва жараѐнини 
тўхтовсиз ривожлантиришга ѐрдам беради, 
бироқ у бир вақтнинг ўзида 
айрим ҳолларда ечилиши мушкул бўлган қарама-қаршиликларнинг, 
парадоксларнинг манбаи ҳам бўлиши мумкин. Шунинг учун, ТТ бўйича 
тадқиқотлар ўтказиш борган сари кўпроқ амалий диалектика услубиятига 
асосланмоқда.
 
Шу ўринда қайд этиш керакки, ТТ бўйича қўлланма бўла оладиган 
универсал методиканинг ўзи йўқ. Бу каби методика тадқиқотчида тизимни 
тадқиқ қилиш жараѐнини формаллаштиришга, хосил бўлган муаммони 
аниқлашга 
ва 
ҳал 
қилишга 
кўмаклашувчи 
тизим 
тўғрисидаги 
маълумотларнинг етарли бўлмаган шароитда ишлаб чиқилиб тадбиқ 
қилинади.