O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universiteti Sirtqi (maxsus sitrqi) ta’lim fakulteti

2.2.Yovvoyi hayvonlar tasvirini ishlash usullari 
Yovvoyi hayvonlar rasmini ishlash uy hayvonlari yoki parandalar tasvirini 
ishlashga nisbatan birmuncha murakab hisoblanadi. Shuning uchun ham 
o‘qituvchi o‘quvchilarga boshlang‘ich sinflarda alifboni o‘rganish jarayonida 
har bir harfni qaysidir hayvon ko‘rinishi orqali yodda saqlab qolganliklarini 
elatgan holda, har bir harfga mos yovvoyi hayvon ko‘rinishini ko‘z oldiliriga 
keltirishlariga yordam qilishi kerak bo‘ladi. Yovvoyi hayvonlar rasmini jonli 
naturadan chizishga o‘tishdan oldin ularning qotirmasi (tulum)da mashq qilish 
kerak. Bunday mashg‘ulotlar chizuvchini hayvonot olamining xarakterli 
shakllari bilan tanishtiradi, yaxlit ko‘ra olish qobiliyatini o‘stiradi.
Sherni tasvirlash 
Modelning umumiy shaklini, unga taalluqli harakterlarni tez ilg‘ab olishga 
harakat qilish kerak. Ishni boshlashdan oldin tasvirlanuvchi hayvon skeletining 
o‘ziga xos tuzilishi, xususiyatlari bilan tanishish maqsadga muvofiq bo‘lib, bu 
keyingi ishni ongli ravishda bajarish, hamma vaqt tashqi qatlam ostidagi skelet 
suyaklarini his etishga imkon yaratadi Hayvon shakli to‘g‘risida to‘liq 
tasavvurga ega bo‘lish uchun turli burilishlarda qo‘yilgan qotirmalarning o‘ziga 
qarab, so‘ng xotira va tasavvur asosida xomaki rasmlar bajarish kerak. Hayvon 
va qushlar qotirmasi asosida tasvirlar bajarishda ma’lum tajribaga ega bo‘lib, 

---

19 
keyin jonli naturadan rasmlar bajarishga o‘tish mumkin. Yovvoyi hayvonlarni 
jonli naturadan ishlash manbaasi esa zoopark hisoblanadi. Hayvonlarni turli 
holatlarda diqqat bilan kuzatish ularning gavdasi, harakatlari aniqligi tufayli 
o‘quvchida kuchli taassurot qoldiradi. Mahorat bilan bajarilgan ishlarni 
ko‘rganimzda animalist rassomlarning natura ustida ishlashlarida ko‘z 
xotirasining naqadar kuchli ekanligini guvohi bo‘lamiz. Ulardan hayvonlarga 
xos xarakterli xususiyatlarni va plastikani chuqur bilishlari ko‘rinib turadi. 
O‘rganuvchiga yovvoyi hayvonlarni chizishda o‘z oldiga dastlab umumiy 
shakllarni aniqlashni, keyinchalik esa shaklning xarakterli chiziqlarini 
aniqlashtirib ifodalash vazifasini qo‘yish kerak bo‘ladi. Yovvoyi hayvonlar uy 
hayvonlari singari doimiy bir joyda uzoq vaqt turmasdan, keng vodiy va 
vohalarda, tog‘larda, o‘rmonlarda muntazam ravishda harakatda bo‘lganligi bois 
xomaki rasmlar ham foto sur’atga yoki ko‘rgazmali qurolga qarab bir necha 
variantda chiziladi. Muvaffaqiyatli chiqqan ish keyingi ijodiy faoliyat uchun 
qabul qilinadi.