Asfaltbeton. Asfaltbeton tayyorlash uchun materiallar va ularga bo’lgan talablar. Reja

---

Asfaltbeton. Asfaltbeton tayyorlash uchun materiallar va ularga bo’lgan talablar. 
Reja 
1.
Asfaltbetonning foydali xususiyatlari. 
2.
Asfaltbetonning salbiy xususiyatlari
. 
3.
Asfaltbeton tayyorlash uchun materiallar.
 
 
Respublika yo‘l tarmog‘ining katta qismi 1936 yilgacha shakllangan bo‘lib, ular asosan 
ot-ulov transportini hisobga olib gruntli, qisman shag‘al, mayda tosh tashlab yaxshilangan 
yo‘llardan iborat bo‘lib, qattiq qoplamali yo‘llar, texnik me’yorlarga (GOST3572 — 47, NITU 
128-55) va yuk aylanmasi o‘sishiga mos kelmaganligi sababli, ularni qayta qurish talab etilgan. 
O‘zbekiston Respublikasida yo‘l qurilishida mahalliy materiallarni organik bog‘lovchi 
materiallar bilan mustahkamlash usullarini joriy qilish 1955 yildan (NITU 128 - 55) boshlangan. 
1960 yili “O‘rta Osiyo sharoitlarida, yo‘l qoplamasida Jarqo‘rg‘on nefti bilan ishlov byerib 
tayyorlangan shag‘al-tosh materiallaridan qurilgan yo‘l qosh1amalarini qurishning texnologik 
qoidalari” ishlab chiqilgan. 
1961 — 2008 yillarda qurilgan takomillashtirilgan (kapital) qoplamali yo‘llar (SNiP P-D 
5-63, P-D 5-72 va SNiP 2.05.02-85, QMQ 2.05.02-95, 2.05.02-07), me’yoriy hujjatlar va o‘sib 
borayotgan yuk aylanmasiga mos keladigan organik bog‘lovchi materiallar bilan ishlov berilgan 
chaqiq tosh qoplamalarning rivoji sifatida asfaltbeton qoplamalarni qurish 1958 yildan 
boshlangan. Bu esa, yo‘l qurilish materiallari sanoati va qurilish industriyasining (1965 y.) 
rivojlanishiga imkoniyat yaratdi. 
Shag‘al toshli va qora qoplamali yo‘llar uzunligi 1958 yilda 2457 km bo‘lgan bo‘lsa, 1960 
yilga kelib bu ko‘rsatkich 3835 km, 1985yilda 16616 km dan 1991 yilda 17404 km ga etdi. 
Asfaltbeton qoplamali yo‘l tarmog‘i 1958 yilda 52 km bo‘lgan bo‘lsa, 1970 yilga kelib 1088 km 
ga, 1985 - 1991 yillar (13534 - 20713 km) son va sifat jihatidan hududdarning ijtimoiy - 
iqgisodiy rivojlanishi uchun kata turtki bo‘ldi. 2009 yilga kelib qora qoplamali yo‘llar 17315 km 
bo‘lsa, asfaltbeton qoplamalar 22230 km ni tashkil etdi. 
Asfaltbeton deganda, hisoblash usuli bilan olingan ma’lum granulometrik tarkibga ega 
bo‘lgan chaqiq tosh, shag‘al, qum, mineral kukun va bitumlar aralashmasini maxsus 
asfaltqorg‘ich qurilmada, ma’lum texnologik usul bilan yuqori haroratda, aralashtirib qorishmani 
yo‘l qoplamasiga yotqizish va zichlash natijasida hosil bo‘lgan material tushuniladi.