Donni saqlash va dastlabki ishlash texnologiyasi

40-rasm.Tuk oyoqli капа. (Alenroglurhus ovatus Trour)
Kattaligi 
0,5 -0 ,7 mm oyoqlari yorqin rangda ajralib turadi. 
Qorin qism ining oxirida 8 ta sochi bor. Issiqtalab, 35°C haroratda 
ko'plab to ‘planishadi.
99

---

40-rasm. Ingichka капа (Thurorhagus entomorhagus Lab).
K attaligi 0,3-0,5 mm, sarg‘ish yoki oq tusda. U zunligi enidan
2,2-2,3 m arta katta b o ig a n lig id a n ingichka deb nomlangan. Donda, 
unda, dorixona m ahsulotlarida, chirigan o ‘simlik qoldiqlarida 
uchraydi.
Tukli kana (Glusurhagidae). Tanasida k o ‘p m iqdorda har xil 
tuklar bilan qoplangan b o ia d i. B u oilaga kiruvchi oddiy tukli kana 
(Glusurhagus 
destrustor ouds) keng tarqalgan. Kattaligi 0 ,3 0 - 
0,55mm. 24—25°C haroratda yaxshi rivojlanadi.
U rg‘ochisi butun um ri davom ida 100 tagacha tuxum q o ‘yadi.
41-rasm. Tukli kana (Glusurhagidae)
100

---

Yirtqich kanalar (Cheuletidae) B u oila vakillarining tanasida 
boshi va qorin qism ining ajralganligi yaqqol k o ‘rinib turadi. 
O g 'iz b o 'sh lig 'i sanchib-so‘ruvchi xususiyatga ega b o ‘lib, suyuq 
o/iqular bilan oziqlanishga m o‘ljallangan. Tanasining orqa qism ida 
lirnoqsimon o ;simtali, yaxshi rivojlangan oyoqlari mavjud. Begona 
k u n alar 
va mayda hasharotlarga hujum qilganda m ana shu oyoqlari- 
dan oMjani tu ‘tib turishda foydalanadi. B u kanalar yuqoridagilarga 
nisbatan farqli o ‘laroq kam oziqlanadi va sekin k o ‘payadi. Lekin 
donni har xil hayotiy chiqindilar, ekskprementlari, tashlagan terisi, 
o ija la m in g oMimtiklari va terilari bilan ifloslantirib yuboradi.
42-rasm. Yirtqich kanalar (Cheuletidae)
Qushlar va zararkunanda kemiruvchilar
O ziq-ovqat ja m g ‘armasining m a’lum qismi, jum ladan don- 
larning nobud b o ‘lishi ham da buzilishi kem iruvchilar-kalamush, 
sichqon va dala sichqonlari tarafidan am alga oshiriladi. B u turdagi 
zararkunandalarning k o ‘payishi va atrof-m uhitga tezda m oslashishi 
xanuzgacha insonga undan qutilish im konini berm ayapti. Sich- 
qonsim on kem iruvchilarga qarshi kurash choralari biroz susaytirilsa, 
ularning tarqalishi va miqdori xavfli ravishda ortib boradi.
K alam ush v a sichqonlarni o ‘z ichiga oladigan k o ‘p turlari 
kem iruvchilar to ‘dasiga kiradi. Sichqonsim on kem iruvchilar k o ‘p- 
lab don va don m ahsulotlarining y o ‘qolishiga, oziq-ovqat, idish- 
lar va don om borlarini o ‘z eksprem entlari bilan ifloslanishiga sa-
101

---

bab b o ia d i ham da don m ahsulotlari ichiga hasharot va kanalar 
singari zararkunandalam i olib kiradi; idish brezent va boshqa turli 
inventarlam i ishdan chiqaradi; insbootlam ing y o g ‘och, b a ’zida esa 
beton qismlarini ham kem iradi, shuningdek uskunalam ing rezina, 
plastm assa qismlarini zararlaydi; odam lar va chorva hayvonlarida 
uchraydigan turli kasalliklar vabo, qorin tifi, sil, yashil brutsellyoz 
va boshqalarning tarqalishiga sabab b o ia d i.