Donni saqlash va dastlabki ishlash texnologiyasi

34-rasnu Kapalaklar (pardaqanotlilar Leridortera)
Hozirgi kungacha don va don m ahsulotlariga zarar yetkazuvchi 
kapalaklam ing 80 m ingdan ortiq turi aniqlangan. K apalaklar ham 
q o ‘n g ‘izlar singari 4 ta rivojlanish bosqichini bosib o ‘tadi (tuxum, 
lichinka, g ‘umbak, yetuk hasharot).
K apalaklar quyidagi belgilari bilan q o ‘n g ‘izlardan farq qiladi: 
o g 'iz apparati so ‘ruvchi tipda shuning uchun ular donni yemaydi, 
shuningdek un va boshqa mahsulotlarni ham; qurtlar deb ataluv- 
chi lichinkalarida uch ju ft k o ‘krak oyoqdan tashqari, 2 -4 ju ft qorin 
oyoqlari ham m avjud b o ‘ladi. G ‘um bak yopiq tipda. Asosiy zararni 
ulam ing lichinkalari keltirib chiqaradi. Don zaxirasi zararkunanda 
kapalaklarining tunlam , parvona va kuya kabi oilalari mavjud. Qu- 
yida ularning eng k o ‘p tarqalgan turlari bilan tanishib chiqamiz.
94

---

35-rasnu Don kuyasi.
Don kuyasi (Sitotoda sevalella Oliv) kapalagi. K ichik o ‘lchamda 
(6 -9 mm ) Qanoti yozilganda 11-19 m m .ga yetadi.
Tanasi oq, qanotlari sarg‘ish-kulrang, uy kuyasiga ju d a o ‘xshab 
ketadi. M azkur kuya bug‘doy, arpa, m akkajo‘xori, grechixa, sholi, 
jav dar va boshqa o ‘sim lik donlarini om borlarga ham ekin may- 
donida ham zararlaydi. D unyo b o ‘yicha jud a ham zararli hasharot 
hisoblanadi.
Uy parvonasi. (Rurolis farinalis L) Garchi uning nom i shunday 
atalsada don uyum ida ham yaxshi rivojlana oladi.
K apalagi old qanotlarining o ‘ziga xos rangi bilan ajralib turadi. 
Q anotining yuqori qismi m allarang - q o ‘n g ‘ir tusda, o ‘rta qismi to ‘q 
sariq, bu ikki xil fonni oq y o ‘l ajratib turadi. Qanoti yozilganda 1 5 - 
28 mm, qurtlari dastlab qo ‘n g ‘ir keyinchalik oq tusda b o ia d i.
36-rasnu Uy parvonasi (Rurolis farinalis L)
95

---

D o n to ‘plam i (H ad en a b asilin ea Sshiff). T o‘p lam lar o ilasig a 
m ansub (N o stu id ae)h asharo t. 0 ‘sim lik larga jid d iy zarar yetka- 
zadi.
K apalagi y irik (1 7 -2 0 m m ) qano ti (yozilganda) 3 8 -4 0 mm. 
D ey arli b arch a to ‘p la m lar tungi h ayot fao liy atig a ega. Q urti 
k u lran g -q izg ‘ish tu sd a, kattaligi 2 0 -2 8 mm.
M am lakatim izda zarark u n a n d a t o ‘plam larn in g 3 m ingdan 
ortiq turi an iq lan g an b o ‘lib, don o ‘sim lik larig a jid d iy zarar yet- 
kazadi.