Donni saqlash va dastlabki ishlash texnologiyasi

Don uyumining o‘z-o‘zidan qizishida mikroorganizmlaming
o‘rni. 
0 ‘z - o ‘zidan qizish jarayonining vujudga kelishini o ‘rganish 
don uyum ida issiqlik hosil b o ‘lishida m ikroorganizm lam ing o ‘rni
58

---

to ‘g ‘risida ikki xil qaram a-qarshi farazlarni yuzaga keltiradi. Bu 
esa o ‘z -o ‘zidan qizishni keltirib chiqaruvchi ikki xil nazariyaning 
asoslanishiga sabab b o ‘ldi: ferm entativ (enzimatik) vam ikrobiologik.
Birinchi nazariyaga muvofiq, o ‘z-o ‘zidan qizishni keltirib chiqa­
ruvchi boshlang‘ich sabab donda ferm entlar tizim ining faolligi nati­
jasida kechadigan hayotiy jarayonlar hisoblanadi. M azkur nazariya 
b o ‘yicha m ikroorganizm lar faqatgina bu jarayonning rivojlanishiga 
yordam beradi xolos.
Ikkinchi nazariya tarafdorlari esa o ‘z-o ‘zidan qizishning hosil 
b o ‘lishida m ikroorganizm lar bosh rolni o ‘ynaydi deb hisoblashadi.
0 ‘z-o ‘zidan qizish jarayoni avvalida faqatgina m o g ‘or zambu- 
r u g ia ri k o ‘payib qolmay, balki turlarining alm ashinishi kuzatiladi. 
A lm ashinish harorat va nam likka b o g ‘liq b o iib , jarayon avvalida 
A ltem aria, sladosrorium za m b u ru g iari rivojlanadi, s o ‘ngra ular­
ning o ‘rnini A srergillus va R enisillium egallaydi.
Omborlarning holati va uning tuzilishi. 
0 ‘z-o ‘zidan qizish 
jarayoniga om borxonaning gidrolizolyatsiyalanganligi darajasi, is­
siqlik o ‘tkazuvchanligi va konstruktiv elementlari, havo sirkulyat- 
siyasi va boshqalarga ham b o g iiq . Omborxona qanchalik yaxshi 
gidroizolyatsiyalangan, shuningdek issiqlik o ‘tkazuvchanligi past 
devor, pol va tom ga ega b o is a , unda havo m uhitini boshqarish 
shuncha yaxshi b o ia d i va natijada o ‘z -o ‘zidan qizish kam b o i a ­
di. D evorlar tom va polning yaxshi izolyatsiyalanm aganligi donga 
q o ‘shimcha nam lik kirib kelishini ta ’m inlaydi, donda o ‘z-o ‘zidan 
qizish yuzaga keladi. Donni bir tekis isitm aslik yoki sovutmaslik, 
shuningdek havo m uhitining regulirovka qilinm asligi ham 
0
‘z- 
o ‘zidan qizishni yuzaga keltirishi mumkin.