Donni saqlash va dastlabki ishlash texnologiyasi

74-rasm. BugUloy donining uzunasiga kesimi:
1-soqolchasi; 2-4-m eva va urug' qobiqlari; 5 - aleyron qatlami; 6 -
endosperm; 7-8- murtak.
Bug‘doy donidan yorma mahsulotlari ishlab chiqarishda bir xil 
don massalaridan foydalaniladi.
Oq jo ‘xori - qadimiy don ekinlaridan biridir. Uning vatani 
Afrika, Osiyо va Afrika mamlakatlari uchun muhim oziq mahsuloti 
hisoblanadi.
189

---

Oq jo ‘xori doni boshoqli ekinlar oilasiga mansub bo'lib, Sorghum 
turiga kiradi. U 40-50 ga yaqin madaniy va yovvoyi, bir yillik va 
ko‘p yillik turlarga bo‘linadi.
Oq jo ‘xori doni oval shaklida, nok shaklida, uzunchoq bo ‘lib, 
yirik 1000 dona donining og‘irligi 30 g dan ortiqroq, maydasiniki 
esa 20 g dan kamroq bo‘ladi.
Oq jo ‘xori doni anatom iktuzilishigako‘raqobiqqatlam i, murtak, 
unsimon endospermdan iborat.
Donning endospermi sirtdan shishasimon qatlamdan iborat 
bo‘lib, oqsil moddaga boy, ichi esa unsimon bo‘lib, kraxmalga boy. 
Oq j o ‘xori doni morfologik belgilariga va xo ‘jalikda foydalanilishiga 
ko‘ra quyidagi uchta turga bo‘linadi:
Oq jo ‘xori - asosan don olish uchun ekiladi;
Qandln eorgo - bu turi asosan silos va patoka mahsulot olish 
uchun ekiladi;
Supurgi sorgosi - bu turi esa maishiy zaruriyatlar uchun ekiladi.
Oq jo ‘xori donining ximiyaviy tarkibi makkajo‘xori doninikiga 
yaqin bo ‘lib, u (32-jadval) da berilgan.
0 ‘zbekiston Respublikasi fanlar akademiyasining chorvachilik 
ilmiy tekshirish instituti mahalliy tadqiqotlari natijalaridan 
m a’lum b o ‘lishicha proteinning o ‘rtacha miqdori oq j o ‘xori doni 
tarkibida m akkajo‘xori donidagiga nisbatan k o ‘proq ekanligi 
aniqlangan.
32-jadval
Oq j o ‘xori va m a kk ajo ‘xori don i arm ing kim yoviy tarkibi