Menejment va marketing

1.2. Boshqaruv faoliyatida tashkiliy tuzilmalarning afzalliklari hamda 

kamchiliklari 

 

Tashkilot  bo„linmalararo  aloqa  ko„rinishiga  qarab,  tashkiliy  tuzilmani 

quyidagilarga  ajratish  mumkin:  chiziqli,  funksional,  chiziqli  –  funksional 

(shtabli) va matrisali. 

Boshqaruvning chiziqli tashkiliy tuzilmasi. Bu boshqaruvning sodda, oddiy 

boshqaruv tuzilmasi. U shu bilan xarakterlanadiki, har bir tuzilma bo„linmalari 

boshida hamma vakolatlarga ega bo„lgan va o„ziga bo„ysinuvchilar uchun yakka 

xokimlik 

xislatiga 

ega  bo„lib,  o„z  qo„lida  boshqaruv  funksiyasini 

mujassamlashtira oladigan rahbar – yakkaxokim bo„ladi. 

Chiziqli boshqaruvda har bir zveno va har bir bo„ysunuvchi bitta rahbarga 

ega  bo„lib,  u  orqali  yagona  kanal  orqali  boshqaruvning  hamma  komanda 

(ko„rsatma)  lari  o„tadi.  Ushbu  holatda  boshqaruvchilik  zvenolari  rahbar 

faoliyatining hamma  natijalariga javob beradi. Chunki ularning har biri hamma 

ish  ko„rinishlarini  bajarib,  mavjud  ob‟ekt  boshqaruviga  bog„liq  bo„lgan 

qarorlarni ishlab chiqadi va qabul qiladi. Chiziqli boshqaruv tuzilmasi faoliyatini 

baholash uchburchak ko„rinishiga ega. Chiziqli boshqaruv tuzilmasida qarorlar 

“tepadan pastga” zanjirida yuborilib, boshqaruvning quyi zvenosi rahbari undan 

yuqori pog„onadagi rahbarga bo„ysunadi, shu tufayli o„ziga xos mavjud tashkilot 

rahbarlar ierarxiyasi vujudga keladi (masalan, seksiya mudiri, bo„lim boshlig„I, 

magazine  direktori  yoki  uchastka  ustasi  (masteri),  muhandis,  sex  boshlig„i, 

korxona direktori). Shu tarzda yakka xokimlik tamoyili amalga oshiriladi. Uning 

mazmuni  shundan  iboratki,  bo„ysunuvchilar  faqat  bitta  rahbar  farmoyishini 

bajarishadi. Boshqaruv yuqori organi bo„linma boshliqlarisiz ish bajaruvchilarga 

u  yoki  bu  afrmoyish  bera  olmaydilar,  chunki  boshqa  boshliq  “mening” 

boshlig„im boshqaruvning chiziqli tuzilmasini quyidagicha ifodalash mumkin.