V. A. Kosteckiy MÁmleket hám huqíq tiykarlarí

KONSTITUCIYALÍQ DÚZIM HÁM KONSTITUCIYALÍQ 
PRINCIPLER 
Konstituciyalıq  dúzimniń  mazmun-mánisin  ańlaw  boyınsha  konsti-
tuciya  tárepinen  ornatılǵan  principler  salmaqlı  áhmiyetke  iye.  Konstitu-
ciyalıq  huqıq  sistemasınıń  tiykarı  esaplanǵan  principlerdiń  áhmiyeti,  eń 
dáslep, olardıń mazmunında ulıwma insanıylıq qadiriyatlardıń jatqanlıǵı, 
xalıq  aralıq  ulıwma  maqullanǵan  qaǵıydalardıń  ústemligi  tiykarında  ja-

---

33
ratılǵanlıǵı hám olar óz náwbetinde milliy huqıq sistemasınıń fundamenti 
bolıp xızmet etiwi menen ańlatıladı.
Konstituciyalıq  principlerdiń  áhmiyetli  tárepi  jáne  sonda  kórine-
di,  bul  principler  shaxs,  jámiyet  hám  mámleket  qatnasıqlarınıń  turaqlı 
baǵdarların,  eń  áhmiyetli  táreplerin  ózinde  sáwlelendiredi.  Bir  ǵana 
«mámleket  dúzimi»  yamasa  «konstituciyalıq  dúzim»  dep  ańlatıwshı 
konstituciyalıq túsiniklerdi qollanıwda qaysı mápler alǵa qoyılıp atırǵan-
lıǵın ańlaw qıyın emes. Egerde «mámleket dúzimi» túsiniginiń tiykarın-
da  mánleket  mápleri  yamasa  mámleket  hákimiyatınıń  ústemligi  sıyaqlı 
ideyalar  jámlesken  bolsa,  «konstituciyalıq  dúzim»  túsinigi  tiykarınan, 
konstituciyalıq  tártip-qaǵıydalardıń  ústemligi,  yaǵnıy  konstituciya  prin-
ciplerdiniń  ámeliy  kórinisin  kórsetedi  hám  sol  arqalı  konstituciyalıq 
huqıqıy qatnas qorǵalıp atırǵanlıǵı kóbirek ańlanadı.
Ózbekistan Rsepublikasınıń Konstituciyası anıq islep shıǵılǵan struk-
turası  menen  ajıralıp  turadı.  Onıń  strukturalıq  bólimlerine  kirisiw,  6 
bólim,  26  bap,  128  statya  kiredi.  Konstituciyamızdıń  kirisiw  bóliminde 
Ózbekistan  xalqı  insan  huqıqlarına  hám  mámleket  suvereniteti  ideya-
larına  sadıqlıǵın  saltanatlı  túrde  járiyalap,  insan  súyiwshilik  demokra-
tiyalıq huqıqıy mámleket qurıw wazıypasın názerde tutıwı kórsetilgen.
Birinshi  bólim  normalarında  mámleket  suvereniteti,  xalıq  háki-
miyatshılıǵı,  konstituciya  hám  nızamnıń  ústinligi  sırtqı  siyasat  tiykarǵı 
principler sıpatında beriledi.
Ekinshi bólim normaları insan hám puqaralardıń tiykarǵı huqıqları, 
erkinlikleri hám wazıypaların tártipke saladı.
Úshinshi bólim normaları jámiyet hám shaxs qatnasıqlarınıń qásiyet-
lerin ashıp beredi.
Tórtinshi bólim normaları mámleketimizdiń administrativlik aymaq-
lıq hám mámleket dúzilisin belgileydi.
Mámleket  hákimiyatınıń  dúziliwi  besinshi  bólim  normalarında 
tártipke salınadı.
Konstituciyaǵa  ózgeris  kirgiziw  tártibi  altınshı  bólim  normalarında 
kórsetiledi.
3 — V.A. Kosteckiy

---