Toshkent 2014 B. M. Azizov, I. A. Israilov, J. B. Xudoyqulov o

Azot A
Fosfor V
Hosildorlik, X
Jami V
0
‘rtacha
Vo
24.1
25.8
23.0
27.0
99.9
25.0
Ao
V;
28.4
29.7
30.1
27.4
115.6
28.9
V2
28.7
30.4
32.0
17.0
118.1
29.5
Vo
30.7
34.4
34.0
31.0
130.1
32.5
A2
V/
46.7
45.4
47.1
46.3
185.5
46.4
59.4
50.7
64.5
60.1
234.7
58.7
Umumiy yig'indi
883.9=£x
36.8=*
68-jadval
Azot A
Fosfor V
Jami A
Vo
v,
V2
a
0
99.9
115.6
118.1
333.6
a
t
130.1
185.5
234.7
550.3
Jami V
230.0
301.1
352.8
883.9=£*

---

2 5 6
A omillar (azot) uchun kvadratlar yigMndisi :
Ca=2>
2
:/
1
,n-c = (3 3 3.6
2
+5 50.3
2
):3 x 4 - 32 5 53.3= 1956.6 ; erkinlik darajasi 
(/^-1) = 
( 2 - l J = l
V
omillar (fosfor) uchun kvadratlar yigMndisi :
C
B
=£s
2
: 
l
A
n-
С =(230.0
2
+301.1
2
+3 52.8
2
): 2 
x 
4-32 5 53.3=950.3 ; 
erkinlik darajasi 
( l
B
-
1) = (3-l)=2 AV o„zaro munosabat (azot-fosfor) uchun 
kvadratlar yigMndisi quyidagi formula orqali aniqlanadi:
C
AB
= C
v
- C
A
- C
B
= 3374.5 - 1956.6 - 950.3=467.6 ; erkinlik darajasi (/,4-1) (7
S
-1 
)= (2-1) (3-1 )=2 .
Ikki omilli vegetatsion tajriba dispersion tahlil natijalari , 2 x 3
 
HCP
0
5=to
5
Sd=2.10x1.99=4.0 
g
69-jadval
Dispersiya
Kvadratlar
yigMndisi
Erkinlik
darajasi
0„rtacha
kvadrat
F
F
F
05
Umumiy
3505.2
23
-
-
-
Azot A
1956.6
1
1956.60
269.50
4.4 д
Fosfor V
950.3
2
475.15
65.45
3,55
0„zaro
munosabat
AV
467.6
2
233.80
32.20
3.55
..
Qoldiq
(xato)
130.7
18
7.26
“
■ ■
1
1

---

XVII-KORR ELY ASIYA, REGRESSIYA VA KOVARATSIYA
Qishloq xo„jalik ilmiy tadqiqotlarda aniq va belgilangan funksional bog„liq bir 
kattalikning har bir ko„rsatkichlari ikkinchi kattalikning ma‟lum bir ko„rsatkichlariga 
mos kelishi kamdan kam xollarda uchraydi.Bu yerda ko'pincha o'zgarishlar orasidagi 
munosibatlar uchraydi : bunda har bir X belgi ko„rsatkichi Y belgilaming bir emas 
ko„pgina belgilariga mos keladi, ya‟ni taqsimlanadi.Bunday bog„lanish belgilarni 
yoppa o„rganishda kuzatilib , funksional usuldan farqli ravishda stoxostik (boMishi 
mumkin boMgan) yoki korrelyasion bogManish deb ataladi.
Korrelyasion bogManishni o„rganishda ikkita asosiy savol vujudga keladi - 
bogManishlar yaqinligi va bogManishlar shakli.BogManishlar yaqinligi va shaklini 
o„rganish uchun korrelyasiya va regressiya deb nomlanuvchi maxsus statistik 
uslublardan foydalaniladi.
Korrelyasiya shakliga ko„ra 
chiziqli
va 
egri chiz\q\\
, yo„nalishiga ko„ra 
to'g'ri
va 
teskari
boMishi mumkin. Korrelyasiya va regressiya ikkita belgi orasidagi 
bogManishni o„rgatsa 
oddiy
, uchta va undan ortiq bogManishlar o„rgatilsa 
ко 'p 
kirrali
(murakkab) deb ataladi.
Regression va korrelyasion tahlil zamonaviy biologiya va agronomiya 
tadqiqotlarida keng qoMlanilib, katta ahamiyat kasb etib bormoqda. Regressiya 
deganda bir yoki bir necHta omillar o„zgarishi aniqlanganda Y yakuniy belgilarni 
o„zgarishiga aytiladi.
Funksiya va argument orasidagi bogManish regressiyani boshqarish yoki 
korrelyasion boshqarish bilan ifodalanadi. Oddiy regressiyada tenglik qisqacha 
quyidagicha ifodalanadi Y=f(x) va murakkab regressiyada Y=f (x,z,v...).Agar belgilar 
orasidagi bogManish darajasi katta boMsa regressiyani boshqarish yoMi bilan omillar 
belgisi ko„rsatkichini aniqlash uchun yakuniy belgilar ko„rsatkichini oldindan aytish 
mumkin boMadi. BogManish kuchini baholash uchun korrelyasiya koeffitsienti va 
korrelyasiya munosibatidan foydalaniladi.
Tadqiqot natijalariga aniqlik kiritish uchun korrelyasiya , regressiya va 
dispersion tahlil uslublarini birgalikda qoMlanishi 
kovariatsion
tahlil nomini oldi. 
Kovariatsiya so„zi ikkita korrelyasiya so„zining boshlangMch harflaridan va variatsiya 
so„zidan tashkil topgan.
Kovariatsion tahlilning asosiy mohiyati quyidagilardan iborat .Agar Y yakuniy 
belgilar va tadqiqotdan ajralmaydigan tadqiqotda o„rganilmaydigan X belgi 
ko„rsatkichi chiziqli bog„lanishga ega bo„lsa , u holda kovariyasiya X belgilarga 
nisbatan tadqiqot olib borish sharoitini nisbatan statistik bir xilligini ta‟minlaydi va 
shunga ko„ra tadqiqot xatolik darajasini kamayishiga va o„rganilayotgan omillar 
to„g„risida ko„proq ma‟lumotlar to„plashga imkoniyat yaratadi.

---