Д. Т. Абдукаримов

“Олифта” гул ҳосил қилишга чидамлилик. 
Генетик жихатдан бу белги 
“B/b” бир жуфт аллел асосида таъминланади. Бундай гуллашни таъминловчи 
“В6” аллел “6b” аллелга нисбатан тўлиқсиз доминант ҳолатда бўлади. Селекция 
жараѐнида биринчи йил гулламайдиган ўсимликларни танлаш учун бир неча 
усуллардан фойдаланилади:
1. Қиш олдида экиш. Бу усул Бутун Россия қанд лавлаги ва қанд илмий 
тадқиқот институтида ва бошқа илмий муассасаларда кенг қўлланалади.
2. Узоқ давом этган муддатда 45 – 60 кун нишлатилган уруғликни экиш. 
3. Н.А. Неговский ишлаб чиккан узун кун шароитида махсус шароитда 
нишлатилиб ўстирилган уруғ кўчатларда танлаш ўтказиш селекциянинг дастлаб 
босқичида қўллаш имконини яратади.
4. Ўта тезпишар экма – ўсимликларни негатив танлаш. 
5. Ўта эрта (эрта) муддатларда экиш.
Уруғликни экишга яроқлилик сифатларининг юқори бўлиши.
Лавлаги 
экини уруғини унувчанлик муаммосини бир майсали навлар ва полиплоид 
дурагайларини жорий этиш билан янада кескинлаштирди.
Уруғлик сифати жихатидан бир майсали ва кўп майсали шакллар ўртасида 
генетик факрланиш йўк. Бу борада амалда кўп майсали урўғликда бир 
майсалига нисбатан имконият кўпроқ бўлади.
Уруғликни сифатини яхшилашнинг асосий йўли танлаш ўтказишдир. 
Селекция жараѐнининг услуби ва тартиби. 
Лавлаги экини икки йиллик 
бўлганлиги учун унинг селекция иши ўзига хос тартибни талаб қилади ва янги 
нав дурагай яратиш муддати 2 марта ошади. Лавлаги селекциясига хос унинг 

---

170 
чексизлиги гетерозигота ва популяция бўлганлиги сабабли у систематик 
танлашни тақозо этади. Чангланишни тўғри бошқариш қанд лавлаги 
селекциясини тақдирини ҳал қилади. Қанд лавлагининг юқори сифатлилигини 
сақлаб колиш учун, уруғлик етиштирилганда жуда қаттиқ мософий изоляция 
қилиниши керак. Бир гуруҳга тегишли шакллар бир – биридан 100 – 200 м, ҳар 
хил группага тегишлилар эса 500 м масофада экилади. Изоляция қилинган 
гуруҳлар (клумба) селекцион муассасада 100 – 200 ва ундан кўп бўлиши 
мумкин. Ҳар бир гуруҳда (клумбада) биттадан бир неча номергача экилиб, ҳар 
бир номерда эса 100 дан 2 – 3 минг илдиз мева жойлаштирилади.