surilgan h o ld a turish). O ’q itu v ch in in g harakatlari m a ’noli, ortiq ch a harakatlardan
xoli b o ’lm o g ’i darkor.
M asalan: k erak siz x o llard a q o 'lla ri bilan im o - ishoralar qilish, boshini uyoq —
b uyoqqa tash lash v a h.k. B im day x o latlar o quvchilarning g 'a sh in i keltiradi va
o 'q u v c h i predm etiga, o ’q itu v ch ig a nisbatan hurm atsizlik h is -tu y g ’ularini u y g ’otadi.
O ’qituvchi sinfda yurgan pay tid a faqat oldin
va orqaga yurishi tavsiya
qilinadi.U yo n d an , bu y o n g a y u rish o 'q u v c h ila r fikrini b o 'la d i. O ld tom onga
y u ray o tg an id a o ’qituvchi m uhim voqealarni bayon qilishi lozim , chunki bunda
o 'q u v c h ila r o ’qituvchini butun diqqatlari bilan eshitayotgan b o ’ladilar. O rqa
to m o n g a qarab y u rayotganda u ncha aham iyatga m olik b o 'lm ag an fikrlar aytilsa ham
b o ’ladi.C hunki bu v aq td a o 'q u v c h ila r bir oz erkin holatda b o 'lad ilar.
O ’qituvchining o 'z xatti-h arak atin i idora qilishi tizim ida o 'z hissiy (psixik)
h olatini b oshqara olishi m uhim aham iyatga e g a.O 'q itu v ch i ta 's ir k o 'rsa tish
vaq tid a
(darsda, darsdan tashqari m ash g ’ulotlar paytida. tarbiyaviy ishlar jaray o n id a) o 'z
hissiyotini boshqara olishi, jid d iy b o ’lishi, um idbaxshlik, h ayrixohlik kayfiyatda
b o ’Ia o lish qo b iliy atlarg a eg a b o ’lishi zarur. B ir adib avtganidek. "T arbiyachi
tashkil etishni, yurishni, hazillashishni, quvnoq, ja h ld o r b o ’lishini bilishi lozim , u
o 'z in i
shunday tutishi kerakki, uning har bir harakati tarb iv alasin ” va
o ’qitsin.
B unday m alakaga eg a b o ’lgan pcdagog o 'z —o 'z in i nazorat qila oladi, k o ‘p y illik
faoliyati d avom ida so g ’lom asab tizim ini o 'z id a tarbiyalab asabiylashishdan, hissiy
va aqliy z o ’riqishlardan o 'z in i saqlay oladi. O 'z xatti - harakatini, hissiy holatini
n az o ra t q ilis h d a p e d a g o g o 'z id a quyidagilarni shakllantirish lozim :
-
o 'z
h u lq in i n azorat qilish, (m uskul z o ’riqishini, harakati, nutq
tem pi,
n afaso lish in i ta rtib g a solish):
-
faoliyatni dam o ldirish, y a ’ni
lin k , m usiqaviy, yum oristik,
jism o n iy
pau zalarn i yaratish:
-
o 'z - o ' z i g a salbiy ta ’sir k o 'rsa tis h va hakoza.
O ’qitish sam aradorligini oshirish va ijobiy tarbiyaviy ta ’sir k o ’rsatish uchun
o ’qituvchi aktyorlik va rejissyorlik m alakalariga ham ega b o ’lishi lozim . M a’lum
m avzular,
obrazlar,
tarixiy
qaxram onlarni
x arakterlayotganda
aktyorlik,
303
O 'q u v c h ila r d a u sh b u x u su s iy a tla rn i tarb iy alash d a esa re jissy o rlik m alakalari zarur.
Y u q o rid a q a y d q ilib o ’tilg a n k asb k o rlik m alak alari o ’q itu v c h in in g o ’quv v a m axsus
fa n la r b o ’y ic h a
b ilim la ri, p ed ag o g ik m ahoratni eg allash g a intilish, o 'z k asb ig a
q iziq ish v a b u rch , h a m d a m a ’suliyatni his qilish aso sid a eg allan ad i. V a ular
y o sh la rn i o ’q itish , ta rb iy a la sh , tash k il qilish, ta rg ’ibot qilish,
m u staq il b ilim olish
ish larig a y o rd a m b e ra d i. M asalan , nu tq texnikasini, his - tu y g ’u, m im ik,
p a n to m im ik m a la k a la ri bilan q o ’sh ib o lg a n d a am alg a o sh irish b unda s o 'z , gap
o h an g i, q arash , im o — ish o ra bilan, k u tilm ag an p ed ag o g ik v aziy a td a o so y ish talik
bilan an iq fik r y u ritis h , tax lil
q ilish q o b iliy atig a
aso slan sa m aq sad g a m uvofiq
b o ’ ladi. B u x u s u s iy a tla r p ed ag o g n in g individual p sixik fizio lo g ik fazilatlari aso sid a
ta rk ib to p ad i. In d iv id u a l p ed ag o g ik tex n ik a o ’q itu v ch in in g y o sh i, jin si. m ijozi, fe 'l
- atv o ri, sih a t — salo m atlig i va an ato m ik — fizio lo g ik x u su siy atig a b o g ’liqdir.
Sh u n d ay q ilib , o ’q itu v c h i - tarb iy ach i o 'z id a yu q o rid ag i m alakalarni tarb iy alasa,
u larn in g m azm u n in i c h u q u r o 'z la s h tirs a ped ag o g ik texnikani e g allash n in g im koni
b o 'la d i v a u o ’q itu v c h in i p ed ag o g ik m ah o rat sari yetak lay d i.
Do'stlaringiz bilan baham: 
