О‘zbekiston respublikasi oliy ya 0 ‘rta maxsus ta’lim yazirligi

91

---

Buni yod oling!
Abdulla Avloniyning pedagogikaga oid asarlari ichida «Turkiy 
Guliston yohud axloq» asari XX asr boshlaridagi pedagogik fikrlar 
taraqqiyotini o ‘rganish borasida katta ahamiyatga molikdir.
«Turkiy guliston yoxud ahloq» asari axloqiy va ta ’limiy, 
tarbiyaviy asardir. Asarda insonlarni «yaxshilikka chaqiruvchi, 
yomonlikdan qaytaruvchi bir ilm — ahloq haqida fikr yuritiladi».
Abdulla Avloniyning pedagogik g‘oyalari
Uning fikricha:
1) Tarbiya bola tug‘ilgan kundan boshlanadi va umrining 
oxirigacha davom etadi.
2) Dars ila tarbiya orasida bir oz farq bor b o ‘lsa ham , ikkisi 
bir-biridan ayrilmaydurgan, birini vujudi biriga bogiangan jon ila 
tan kabidir.
3) Aql — insonlarning piri komili, murshidi yagonasidir, 
ruh ishlovchi, aql boshlovchidir.
4) Ilm insonlarning madori, hayoti, rahbari najotidur.
5) Ilm dunyoning izzati oxiratning sharofatidur. Ilm inson 
uchun g‘oyat oliy va muqaddas bir fazilatdur. Ilmsiz inson mevasiz 
daraxt kabidur.
6) Insonni kamolotga etkazishda bosh omil bo‘lgan aql, ilm 
va tajriba tufayli rivojlanadi. Ilm olish riyozat chekishni, sa’y- 
g‘ayratni talab etadi.
7) Intizom deb qiladurgan ibodatlarimizni, ishlarimizni har 
birini o ‘z vaqtida tartibi ila qilmoqni aytilur. Agar er yuzida intizom 
bo‘lmasa edi, insonlar bir daqiqa yashay olmas edilar.
8) H ar bir kishining tug'ilib o'sgan shahar va mamlakatini 
shul kishining vatani deyilur. H ar kim tug‘ilgan, o ‘sgan erini 
jonidan ortiq suyar. Vatan hissi-tuyg‘usi hayvonlarda ham bor.
9) H ar bir millatning dunyoda borligini ko‘rsatuvchi oynai 
hayoti, tili va adabiyotidur. Milliy tilni yo'qotmoq millatning ruhini 
yo‘qotmoqdir.
10) So‘z insonning daraja va kamolini, ilm va fazlini o ‘lchab 
ko‘rsatadurgan tarozidir.
11) Chin do‘st bo‘lgan kishi boshingga kulfat va qayg‘u kelgan 
vaqtlarda san ila barobar qayg‘urur, xotirangdagi qayg'uni bo'lishib olur.
92

---