О‘zbekiston respublikasi oliy ya 0 ‘rta maxsus ta’lim yazirligi

Buni bilib qo‘ying!
83

---

Yuqoridagi fikrlardan kelib chiqib, shuni ta ’kidlash lozimki, 
Jom iy asarlarida ilgari surilgan flkrlar hozirgi davrda inson 
tarbiyasida muhim dastur bo‘lib xizmat qiladi.
Yodlab oling!
Abdurahmon Jomiy Temuriylar davri ilm — fani va mada- 
niyatining faxri. Sharq m a’naviyatini yangi bir yuksak cho'qqiga 
ko‘targan buyuk so‘z san’atkori, ustoz murabbiyidir.
M. Xayrullaev
Bilib qo‘ying!
Agar inson xulqi o ‘zgaruvchan boMmaganida edi, unda aqlning 
bilish quw ati befoyda, siyosat hamda ta ’lim-tarbiyaning esa keragi 
yo‘q bo'lur edi.
J. D a v o n iy
Davoniyning to ‘liq ismi Jam oliddin M uham m ad Asad-as- 
Siddiqiy ad D avoniy bo'lib, 1427-yilda Eronning K azarun 
viloyatiga qarashli Davon qishlog‘ida tug‘ilgan. U yoshligidanoq 
ilm -fanga, ayniqsa fiqhshunoslikka qiziqadi va boshlang‘ich 
m aktabni qishlog‘ida bitirgach Sherozga kelib, m adrasada yirik 
olimlar qo‘lida tahsil oladi. Keyinchalik Sheroz shahrining qozisi 
etib tayinlanadi. Q ozilikdan iste’foga chiqqach, m adrasada 
mudarrislik qiladi. Ilmiy ishlar bilan shug‘ullanadi. 1502-yilda 
Kazardi shahrida vafot etadi va Davon qishlog‘iga dafn qilinadi.
Tadqiqotchi olimlarning xabar berishicha Eron, Iroq, Hindis- 
ton, 0 ‘rta Osiyoning ko‘p shaharlarini kezib, olim lar bilan 
uchrashadi, ular bilan falsafaning turli muammolari bo‘yicha bahs 
yuritadi.
Maryam Mirhodiyning (tehronlik tarixchi olim) aytishicha, 
Davoniy yuksak qobiliyat egasi bo‘lgan, u o ‘zi topgan butun 
boyligini ilm — fan ravnaqiga sarflagan.
84

---

Buni bilib qo‘ying!
Buni yodda saqlang!
Jamoliddin Davoniyning ilmiy merosi juda boy bo ‘lib, o ‘sha 
davr olimlari orasida yozgan risola va asarlari k o ‘p fanlarni 
o'rganish uchun qo‘llanma vazifasini o ‘tagan.
Asarlari:
1. «Risolayi isboti vojib» (Zaruriyatning isboti haqidagi risola)
2. «Risolat ul — xuruf» (Harflar haqida risola)
3. «Risolayi fi tavjix ul — tanbix» (Majoz talqini haqida risola)
4. «Risola dar ilm ul — nafs» (Ruhshunoslik haqida risola)
5. «Tariqati tarbiyat ul — avlod» (Bolalarni tarbiyalash usuli)
6. «Arznoma» (Q o‘shinni boshqarish mezonlari) kabi asarlari 
m a’lum.
J.Davoniy asarlari Xuroson va M ovarounnahrda ham tarqalib, 
bu yerda turli ilmiy yo ‘nalishlarga, m a’naviy hayotga ta ’sir 
ko‘rsatdi. Davoniyning eng katta yirik asari «Axloqi Jaloliy» asari 
bo‘lib bu asar 1470— 1478-yillar orasida yozilgan. Bu asar 1839- 
yilda olim V.F.Tompson tom onidan ingliz tiliga tarjima qilingan.
Asar fors tilida yozilgan bo‘lib, qo ‘lyozmasi dunyoning juda 
ko‘p kutubxonalarida mavjud.
Bilasizmi?
Asarni J.Dovoniy G ‘arbiy Eron hokimi, O qqo‘yinlilar sulo- 
lasi vakili U zun Hasanga bag'ishlagan.
85

---

«Odamlar birlashib, bir-biriga yondamlashganda boshqalar 
to ‘g ‘risida chinakam iga qayg‘uradi, o ‘zaro yordam va aloqa 
o ‘rnatilganda adolatning sinalgan yo‘llari paydo bo‘ladi, yashash 
vositalari tartibga tushadi, kishilarning ahvoli mustahkamlanadi 
va inson zoti saqlanadi»