Abdulla sher axloqshunoslik


Qarang: Руми. П оэма о скрытом смы сле. М ., «Наука», 1986. С. 221



Download 10,65 Mb.
Pdf ko'rish
bet46/209
Sana04.06.2022
Hajmi10,65 Mb.
#635217
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   209
Bog'liq
Axloqshunoslik (Abdulla Sher)

1 Qarang: Руми. П оэма о скрытом смы сле. М ., «Наука», 1986. С. 221.
2
Гегель В.Ф. Энциклопедия ф илософ ских наук. Т.З. Ф и лософ ия духа. М .,
«Мысль», 1977. С. 400.
www.ziyouz.com kutubxonasi


Rumiy she’riyatidagi asosiy g‘oya - falsafiy tushuncha m aqom ini olgan 
m uhabbatdir. U Rum iyning ta s a w u f (din) falsafasini doim o G 'arb d a 
chalkashtirib kelinadigan p anteizm dan, xususan, spinozachilikdan farqi 
borligini ilg‘ay oldi. D arhaqiqat, panteistlarda, shu jum ladan Spinozada 
ham X udo - tab iat, Tabiat - X udo tarzida talqin etilsa va Yaratgan 
yaratilganlar ichiga singib ketgan degan g‘oya ilgari surilsa, R um iy uning 
aksini aytadi. «Chunki U ko‘k va koinotning tashqarisida bo lmaganidek, 
ichida ham em asdir, — deb yozadi mavlono. — Ya’ni ko‘k va koinot 
Uni egallagan b o'lm ay, U bularni qam ragandir»1.
Jaloliddin R um iy o ‘z falsafasida inson ruhining dialektik tadrijini 
ko'rsatib berar ekan, narsalarning ziddi borasida «Ichindagi ichinda»da 
bir necha bo r to ‘xtalib o ‘tadi. Z ero , uning falsafiy qarashlari ana shu 
zidlarning dialektik m unosabatiga asoslanadi. «Axir «ashyo» qiymati 
ziddi bilan ayon b o ‘ladi. Z iddi b o 'lm a g a n narsani ta rif etm oqlik 
imkonsizdir», — deydi m avlono2. Faqat ulug‘ Tangrininggina ziddi yo q. 
C hunki U ning 0 ‘zi barcha zidlarning yaratuvchisidir. M utafakkirning 
axloqiy qarashlari asosida ham ana shunday dialektik m unosabat yotadi. 
U m utlaqo y om on odam ning b o ‘lmasligini aytadi, bir inson ikkinchi 
insonga nisbatan yom on ko‘z bilan qaramasligi, ya’ni, atayin yom onlikni 
qidirishga urinm asligi lozim . «K ech a kunduzning h am ziddi, ham
yordam chisi hisoblanadi. C hunki kecha doimiy b o ‘lsaydi, h ech qanday 
ish m aydonga kelmasdi. H ar zam onda kunduz bo‘lishi ham o ‘z navbatida 
inson a ’zolarini ishdan chiqaradi... Y o‘qsa, ko ‘rsatgin-chi, dunyoda 
qay bir narsa nuqul yom ondirki, u nda yaxshilik b o ‘lm asin va qaysi 
narsa faqat yaxshidirki, unda yom onlik b o ‘lmasin?.. Bu — imkonsiz. 
C hunki yaxshilik yom onlikdan ayro emas»3.
Ezgulik u c h u n kurashni Rum iy, qadim gi faylasuflar izidan borib, 
inson o ‘zidan boshlashi kerakligini t a ’kidlaydi, ana shundagina sening 
so'zing am alga aylanadi va u albatta jam iyat tom onidan baholanadi. 
Z ero, «... olam b ir toqqa o ‘xshaydi. Yaxshi yoki yom on so‘zingni aksi 
o ‘zingga, faqat o ‘zingga qaytadi...»4. Allomaning fikriga k o ‘ra, inson 
toki jam iy atda yashar ekan, u insonga, xalqqa xizmat qilishi kerak.

Download 10,65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   209




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish