Reje : Kompyuterlerdiń túrleri. Protsessor qurılması hám onıń maqseti 3

---

2-lekciya. Kompyuter sistemalarınıń túrleri hám qurılısı. 
 REJE
: 
 1. Kompyuterlerdiń túrleri. 
 2. Protsessor qurılması hám onıń maqseti 
3.
 
Protsessorning texnikalıq qásiyetleri 
1. Kompyuterlerdiń túrleri. 
Kompyuterlerdiń túrleri sıpatında tómendegilerdi kórsetip ótiw múmkin: Jeke 
kompyuterler. Serverler. Ornatılatuǵın kompyuterler – mikrokontrollerler (rus 
tilinde – vstraivaemıe kompyuterı). Maynfreymlar. Superkompyuterlar. 
Jeke kompyuterler
.Jeke kompyuterlerdiń eki túri bar: bular – stacionar, 
yaǵniy bir orında ornatılǵan (rus tilida – nastolnıe kompyuterı) hám kóterip alıp 
júrse bolatuǵın, portativ kompyuterler, yaǵniy noutbuklar. Noutbuklar, stacionar 
kompyuterlerden, ózleriniń kishi ólshemleri tárepinen parıqlanadı. Noutbuklarda 
da stacionar kompyuterlerde kóllanılıwı múmkin bolǵan programmalıq qurallardan 
paydalanıladı. 
Serverler
. Serverler jeke kompyuterlerden tek ózleriniń kúshliligi (serverler 
kúshlilew) hám monıtor hám basqa sırtqı apparatlardıń ıqtıyarıy jalǵanıwı menen 
parıq etedi. Tarmaqlarda isletiledi. Serverlerde ádetde úlken kólemdegi yad (RAM 
hám qattı disk) hám joqarı tezliktegi tarmaq interfeysleri bar. Server maǵlıwmatlar 
hám programmalardı saqlaydı (fayl serveri hám programma serveri ajıratılǵan). 
Server protsessori ádetde paydalanıwshılar hám maǵlıwmatlarǵa kiritiw huqıqların 
basqaradi. Esap-kitaplar klientlerdiń kompyuterlerinde ámelge asıriladı. 
Serverler – bir processorlı hám kóp processorlı konfiguraciyalarǵa iye 
bolıwları múmkin. Bul túrdegi kompyuter sistemalarında, ádette ulıwmalıq 
kólemdi birneshe gigabaytlardı quraytuǵın operativ yad modulleri, júzlep 
gigibaytli yadlarǵa iye bolǵan qattı diskler hám joqarı tezliklerde islewshi 
interfeysler ornatılǵan boladı. Bazı serverler sekundına birneshe mıń 
tranzakciyalardı islew imkaniyatlarına iye boladı. 
Arxitekturalıq jaqtan bir processorlı server, jeke kompyuterden júdá úlken 
parıq etpeydi. Ol jeke kompyuterge salıstırmalı tezirek isleydi, úlkenirek orındı 
iyeleydi, salıstırmalı úlkenirek diskli yadqa hám onsha tez isleytuǵın tarmaq 
interfeyslerine iye boladı. Serverlerde, jeke kompyuterler ushın islep shıǵılǵan 
operacion sistemalar tiykarında basqarıladı, ádette bul UNIX, Windows hám Linux 
operacion sistemalarınıń hártúrli versiyaları boladı.