Alisher navoly nomidagi toshkent davlat

“Ollohga munojot”, “Payg'amhari akram,
sallallohu alayhi vassallam vasfida”
qismlaridan so‘ng 
“Dostonning yozilish sababi va yori do‘stlar yodi” bobida hayot 
va o iim , yoshlik va qarilik, vaqt va mehnat, so‘zning qadri va
39 
Bu haqda qarang: Homidjon Homidiy. Ganjalik Daho. “ Iqbolnoma”ning 
Jonibek Sub’non tarjimasiga so'zboshi.T. “ART FLEX” nashriyoti, 2009 y. 3- 
8-betlar.
106

---

so‘z mashaqqatlari, fikr keskirligi haqida falsafiy mushohalar 
yuritadi. 
Dostonning yozilishi tafsilotlari haqida ogoh 
etadi: 
...Bu yangi sahfaga so‘z kerak andoq,
Ki bo‘lsin pokiza dur kabi porloq.
Fikr o‘tkir bo‘lsin, uchqur mukammal,
Keskir qilichni ham sindirsin o ‘shal...
Shoir osonlikcha she’rga yetishmas,
Har gal tosh bag‘ridin gavhar olur, bas...
“lqbolnoma” ni o ‘qish asnosida kitobxon toshlar bag‘ridan so‘z 
va hikmat gavharlarini terishi mumkin.
Shoh Iskandaming turli soha olimlari bilan inson va 
koinot, ob’ektiv borliq, ijtimoiy hayot, ilohiyot xususidagi savol- 
javoblari batafsil yoritilgan. Iskandar yetti faylasuf: Balinos, 
Suqrot, Arastu, Falotun, 
Volisu Farfuriyus, Ruhulqudus va 
Hirmisi valiylar ila olamning yaratilishi va turli mavzularda 
majlislar tuzadi. Albatta, haqiqiy olim va faylasuflar davrasi ilm 
nuri ila charog‘on bo‘ladi. Ularning davrasini adib 
shunday 
ta ’riflaydi:
Yetti pargor edi shoh tegrasida,
Ul esa nuqtadek, eng o ‘rtasida.
Ajab davra edi, shu kuchli, porloq,
Kibrdan xoliyu bodadin yiroq...
Shuningdek, adib dostonning “Har ishda m e'yorga rioya 
qilish zarurati” bobida obrazli tashbehdan foydalanganki, Jamol 
Kamol tarjimasida ham bu nihoyatda o ‘m iga tushgan;
Yiroq bo‘lsa aqlu donishdan saho,
Teshik t.og‘oradek chiqarar sado.
Kishi gar m e’yorga amal etgusi,
Hisobda sanog‘i mingga yetgusi...
E’tiboringizga havola etilayotgan “ Iqbolnoma” Shayx 
Nizomiy Ganjaviy “Xamsa”simng beshinchi dostoni bo‘lmish 
“Iskandamoma”ning ikkinchi kitobi, shoir ijodining durdonasidir.
“Iqboinoma”da 
Jahongirning 
u!ug‘ 
faylasuflar 
ila 
suhbatlari, payg‘ambarlik maqomiga yetib, g‘arbu sharq, janubu 
shimol mintaqalariga sayohatlari va kutilmaganda vafot etgani
107

---

qalamga oiinib, Nizomiy shular vositasida o‘zining umr 
xulosalarini bayon etadi, hayot va mamot, aql va iymon, jamiyat 
va adolat kabi umumbashariy masalalar ustida mu h ok am a, 
mushohada yuritadi.
Hikoyatu rivoyatlar zanjirdek tizib tashlangan bu kitob -
noyob hikmatlar xazinasi, buyuk pandnomadir.
Quyida biz professor Nurboy Jabborovning maqolasini 
ushbu kitobga kiritishni lozim deb topdik 40