Оила психологияси

Oila psixologiyasi o’quv predmeti sifatida: aktual muammollar 
Insonning,  odamzodning  tirik  mavjudod  sifatida  mavjudligi  turli  xil  ehtiyojlarni 
amalga  oshirishni  talab  qiladi.  Ulardan  ba’zilarini  voyaga  etmagan  odam  tomonidan 
mustaqil  qondirilsa,  ba’zilariga  esa  faqatgina  kim  bilandir  birgalikda  erishish,  amalga 
oshirish  mumkin.  Agar  nikoh  joriy  paydo bo’lgan paytdan  boshlab (erkak  va  ayolning 
birlashganidan)  iqtisodiy,  xo’jalik,  avlod  qoldirish,  tarbiyaviy  funktsiyalar  ahamiyatli 
bo’lgan  bo’lsa,  hozirgi  davrga  kelib  hamma  joyda  oilaning  psixoterapevtik  va 
emotsional (hissiy) qo’llab-quvvatlash funktsiyasining ahamiyati kuchaymoqda.  
Er-xotinlik  o’zining  zamonaviy  ko’rinishida  hayotiy  mazmunga  (ekzistentsional) 
erishganlik nuqtai nazaridan baholanadi va er-xotinlar o’rtasidagi psixologik munosabat 
sifatida namoyon bo’ladi. 
Nikoh  (oila  qurish)  uchun  his-tuyg’ular  zarur  bo’ladi.  Hatto  ―hisob-kitobli 
nikohlar‖da ham sevgi paydo bo’lishi mumkin. 
Har bir odam noyob takrorlanmas bo’lib, bu noyoblikning orqa tomoni esa azaliy 
taqdiriy  yolg’izlik  bo’ladi.  O’zining  noyob  va  takrorlanmasligini  odamning  borligini 
noyob  ekanligini  va  o’z  shaxsini,  sifatlarini  va  xususiyatlarini  takrorlanmas,  o’zgacha 
ekanligini anglab etishi uni yolg’izlikni engishga undaydi. Kimdir uni tushunish, qabul 
qilishi,  kimgadir  zarur  bo’lishi  kerak.  Odam  sevishi  va  sevimli  bo’lish  qattiq  istaydi. 
Buni u faqatgina nikoh va oilada topishga umid (tahmin) qiladi. 
Oila  psixologiyasiga  oldinlari  uncha  e’tibor  berilmagan.  Metodikalar  bilan  juda 
kam  qurollangan  edi.  Faqatgina  1970  yillar  boshlarida  nikoh  va  oila  bir  nechta 
fanlarning maxsus tadqiqotlar predmetiga shu jumladan, psixologiyaning ham tadqiqot 

---

 
21 
predmetiga  aylana  boshladi.  Oila  muammolariga  e’tibor  eng  avvalo  psixik  va  asab 
kasalliklarini  profilaktikasi  va  oiladagi  tarbiya  muammolari  tufayli  olimlarni  diqqatini 
tortdi.  Keyingi  yillarda  oila  maslaxatxonalarida  oilaviy  hayot  muammolari  va  ota-ona 
va bola munosabatlari korrektsiyasi rivojlanib bormoqda.