V. Gavel Kuchsizlar kuchi rtf

“шу ерда ва ҳозир”
ҳаётни яхшилаш
учун ҳақиқий ва доимий курашдан иборат. Ҳаётни ифодалашнинг сиёсий ва
тизимли-тузилиш шакллари шубҳасиз абадий қолади ёки ҳеч бўлмаганда узоқ
20
ad hoc
– Лотинчада “махсус, маълум бир вазият учун” деган маънони англатади. Қоида тариқасида, бу ибора бошқа
муаммоларни ечишга мўлжалланмаган ва ечимларнинг умумий стратегиясига тўғри келмайдиган муайян муаммо ёки
вазифани ҳал қилиш усулини билдиради.
92

---

муддатга чекланган, чала, паст ва аҳмоқона тактика туфайли қадрсизланган
бўлади, бошқача бўлиши мумкин эмас; буни ҳисобга олиш ва унга қарши
туриш керак.
Дарҳақиқат, бу энг муҳими, бу ҳар куни, беғараз, эркин ва ҳалол ҳаёт
учун чексиз курашдир, у ҳеч қачон чекланманмаслиги, ярим қалбаки
бўлмаслиги, сиёсий фирибгарлик, спекуляция ва хаёлот тузоғига тушмаслиги
керак. Ушбу курашнинг поклиги эса, посттоталитар тузилмалар билан ўзаро
таъсир даражасининг энг оптимал натижасининг кафолатидир.
20
“Яроқли” сиёсат ва муҳим сиёсий ўзгаришларга ҳеч қандай имконият
йўқлиги билан ажралиб турадиган посттоталитар тизимнинг ижобий томони
ҳам бор: у аҳволимизни чуқур қонуниятлар фонида ўрганишга ва
келажагимизни биз ҳам бир қисми бўлган дунёнинг глобал истиқболлари
контекстида тафаккур қилишга мажбур қилади. Инсон ва тизим ўртасидаги
конфронтация сиёсий даражалардан ҳам чуқурроқ эканини ўз танангда ҳис
қилиш, фикрлаш йўналишларини аниқлаб беради.
Шундай қилиб, бизнинг эътиборимиз муқаррар равишда моҳиятга яъни
замонавий технократик цивилизация инқирозига қаратилади, Ҳайдеггер буни –
“Глобал технологиялар ҳукмронлигига дуч келган инсоннинг ожизлиги” деб
таърифлаган эди. Техника – бу замонавий илмнинг фарзанди ва шу билан
бирга янги метафизиканинг маҳсули – инсоннинг қўлидан чиқиб, унга хизмат
қилишни тўхтатди, уни қул қилди ва ўз ўлимини тайёрлашда иштирок этишга
мажбур қилди. Инсон чиқиш йўлини билмайди: унинг фикри ҳам, эътиқоди
ҳам йўқ, уни хўжайин мавқеига қайтарадиган сиёсий концепция ҳам йўқ. Ўзи
яратган бу қалбсиз механизм уни қандай қилиб бепарволик билан ўзлаштириб,
барча табиий алоқалардан (масалан, “уйидан” сўзнинг кенг маъносида, шу
93

---

жумладан, коинот концепциясидан) маҳрум қилганлигини, уни қандай қилиб
тириклик муҳитидан “объектив реаллик дунёсига” суриб чиқараётганлигини
ўзи сезмай қолади.
Бу ҳолат аллақачон турли хил нуқтаи назардан бир неча бор
тавсифланган. Кўп одамлар ва ҳатто ижтимоий гуруҳлар буни оғриқли
сезадилар ва ундан чиқиш йўлини қидирмоқдалар (масалан, баъзи Ғарб
ёшларининг Шарқ фалсафасига, коммуналарни яратишга қизиқиши ва
бошқалар). Юқорида айтиб ўтилган универсалликнинг зарурий элементини
(ҳаммага ва ҳамма учун масъуллик)ни ўз ичига олган “нимадир қилиш” учун
ягона ижтимоий ёки сиёсий уриниш, охир-оқибатда техник диктатурага қарши
курашнинг “техник” усулларига қаратилган ҳаракати, бугунги кунда дунёнинг
умидсиз ва зўрға эшитилаётган экологик ҳаракатдир.