V. Gavel Kuchsizlar kuchi rtf

ҳам қурбони ҳам тиргагидир
.
Тизим дейилганда маълум бир гуруҳ томонидан ўзгалар зиммасига
юклатиладиган тартиб ва қоидалар мажмуаси деб эмас, аксинча, бу – жамиятга
тамойил мақомида сизиб кирадиган, тутқич бермас таркибий қисм, шу билан
бирга, ҳаётнинг ўта муҳим жиҳати сифатида жамиятга “юқтирилган” воқелик
сифатида тушунилиши лозим. Инсоннинг ички дунёсида яратилган ва доимий
ривожланаётган ёпиқ тизим инсонларни соф моҳиятидан маҳрум қилади. Бу
тарихий тушунмовчилик эмас, балки номаълум сабабларга кўра инсониятнинг
бир қисмини дунёдан сиқиб чиқаришга қарор қилган қандайдир иррационал
23

---

оғиш ёки юқори шайтоний ироданинг натижасидир. Бу ҳақиқатга яқин, чунки
замонавий одам бундай тизимни яратиш ёки унга тоқатли бўлиш мойиллигига
эга, шунингдек, уни ушбу режим билан қардош ва тамсил айлаб, унинг “энг
яхши менлиги” уйғонишини фалаж қиладиган хусусиятлари ҳам мавжуд.
Тизим инсонни ёлғон билан яшашга мажбур қилади, бироқ у ёлғон
ҳаётга бардошига қараб мажбурланади. Шундай қилиб, нафақат режим одамни
бегоналаштиради, балки бегоналашган одам режимни ўзининг жирканч
фарзанди, ўз хорлигининг хўрланган акси ҳамда қулашининг исботи сифатида
қўллаб-қувватлайди.
Табиийки, ҳар бир шахс учун инсонийлик хусусиятлари бегона эмас:
ҳар бир киши ўз шахсий қадр-қиммати, ахлоқий яхлитлиги ва ўз иродасини,
“объектив ҳақиқат дунёсида” намоён қилиш истаги билан яшайди; шу билан
бирга, деярли ҳар бир киши “ёлғон ҳаёт” билан яшашга кўнади ва маълум
даражада тазйиқ ва меъёрлардан таъсирланади, уларнинг ҳар бири юзсиз
массага айланиб, сохта ҳаёт оқимида сузиш мойиллигини шакллантиради.
Бундай вазиятда, энди фикр икки моҳият зиддияти ҳақида эмас, балки ундан
ҳам ёмони, моҳиятнинг инқирози ҳақида кетади.
Ўта содда қилиб айтганда, посттоталитар тизим – бу диктатура ва