V. Gavel Kuchsizlar kuchi rtf

мафкурага тўйин ган инсон эркинликнинг ҳар
қандай кўринишини – меъёрдан четга чиқиш ва тажовуз сифатида
мустақил квалификациялаш кўникмасини ҳосил қила бошлайди.
Шу
йўсинда, посттоталитар тизим барча инсонларни ҳокимият воситасида
чирмовуқдай
чирмаб,
“ўзтоталитар”
жамиятнинг
занжирли
назорат
(тоталлик)
воситасига айлантиради.
Деярли ҳамма режимга боғланган ва унинг қулидир: нафақат
кўкатчилар,
балки
ҳукумат
раҳбарлари
ҳам. Бу боғлиқлик давлат
22

---

иерархиясидаги даражалар билангина фарқланади, холос: кўкатчининг
боғлиқлиги қанчалик суст бўлса, унинг имкониятлари ҳам шунчалик
аҳамиятсиздир; Ҳукумат раҳбари, табиийки, мислсиз аҳамиятга эга ва
мислсиз
тобедир
. Aлбатта, уларнинг иккаласи ҳам озод ва эркин эмас, фақат
“мафкуравий зиндон”нинг турли ўлчамдаги хоналаридадир.
Шундай қилиб, юқорида назарда тутилган тобе инсоннинг энг яқин
шериги бошқа бир инсон эмас, балки инсонни нишонга олган режимдир.
Давлат одамларни ўз иерархиясидаги даражасига қараб – жавобгарлик ёки
айбдорлик тамғасига кўра фарқлайди, лекин шу билан бирга, ҳеч кимга тўлиқ
мажбурият юкланмайди ва аниқ айбламайди, бошқа томондан эса уларни
жавобгарлик ва айбдорликдан бутунлай озод қилмайди ҳам
(яъни, режим ҳар
қандай инсонни истаган вақтида ва жойида айбдор ёки қаҳрамон қилиш
ҳуқуқини ўзида сақлаб қолади. тарж.)
.
Ҳаёт ва режим ниятлари ўртасидаги зиддият икки қарама-қарши
ижтимоий гуруҳнинг тўқнашуви натижаси эмас. Юзаки қарашгина жамиятни
– иқтидор эгалари ва мазлумларга таснифлашга туртки беради. Бироқ, бу
посттоталитар режим ва “мумтоз” диктатуранинг энг муҳим фарқларидан бири
бўлиб, мазкур зиддият бари бир ижтимоий локаллик даражасига кўтарилади.
Посттоталитар тизимда ушбу можаронинг чегараси
de facto
ҳар бир шахс
орқали ўтади, зотан ҳар бир инсон режимнинг