Biologik faol moddalar texnologiyasi

Molekulyar vaksinalarning
ishlab chiqarilishi – anchayin murakkab texnologik jarayon bo‗lib, 
o‗stirilgan mikrob massasidan protektiv antigenlar yoki antigen komplekslarni ajratib olish, tozalash 
antigenlarni konsentrlash va preparatlarga ad‘yuvantlarni kiritish zarur bo‗ladi. 
An‘anaviy usullar yordamida (uch xlor sirka kislota bilan ekstraksiyalash, kislotali yoki ishqoriy 
gidroliz, fermentativ gidroliz, neytral tuzlar bilan tuzlash, spirt yoki atseton yordamida cho‗ktirish) 
antigenlarni ajratish 
va
tozalash 
zamonaviy usullarni qo‗llagan xolda amalga oshiriladi (tezkor 
ultratsentrifugalash, membranali ultrafiltratsiya, xromatografik ajratish, affin xromatografiyasi, shu 
bilan birga monoklonal antitelolarda ham). Bunday usullarni qo‗llagan xolda yuqori darajada toza va 
konsentrlangan antigenlarni olish mumkin. 
47
B.Glik, Dj.Pasternak. Molekulyar biotehnologiya. Prinzipi I primenenie
. Perevod s 
angliyskogo 
pod redakziey doktora biol. nauk N.K.Yankovskogo. Moskva «Mir», 2002.

---

117 
Antigen birlik soni bo‗yicha tozalangan antigenlarga, immunogenlik darajasini oshirish uchun 
gel-sorbentlari qo‗shiladi (alyuminiy okisidi gidrati va b.q). 
Antigenlar sorbsiyalangan xolda bo‗lgan preparatlar 
sorbsiyalangan
yoki 
adsorbsiyalangan 
preparatlar deyladi (difteriya, qoqshol, botulinli sorbsiyalangan anatoksinlar). 
Sorbent tashuvchi va ad‘yuvant roli uynaydi. Sintetik vaksinalarda tashuvchi sifatida turli xil 
polimerlar taklif etiladi. 
Bakteriya va virus antigenlarining protektiv oqsillarini olish uchun 
gen-muhandislik 
usullari jadallik 
bilan ishlab chiqilmoqda. 
Produtsentlar sifatida protektiv antigenlar genlari kiritilgan eshirixiya, achitqilar va 
psevdomonadalardan foydalaniladi. 
Gripp, ko‗k yo‗tal, qizamiq, gerpes, gepatit V, qutirish, oqsim, VICH-infeksiyasi va boshqa 
qo‗zg‗atuvchilarning antigenlarini ishlab chiqaruvchi bakteriyalarning rekombinant shtammlari 
olingan
48
. 
Gen muhandisligi va biotexnologiya yordamida olingan vaksinalar bir qator ustunliklarga egadir. 
Ularda ballast komponentlarning yo‗qligi, to‗liq zararsizligi, past tannarxga egaligi, bu jarayon o‗z 
navbatida vaksina ishlab chiqarish sanoatining arzonligi bilan izohlanadi. 
Vaksinatsiya o‗tkazilgan hayvon xujayralarida ekspressiyalanayotgan oqsil nativ oqsil 
konformatsiyasiga yaqin bo‗lib, yuqori antigen faolikka egadir.