Mavzu : Raqamli integral sxemalarning rusumlash va belgilash tizimlari. Takrorlagich va buferlar

analog 
integral mikrosxemalar
(AIS), raqamli signallarni qayta ishlaydiganlari esa – 
raqamli integral sxemalar
(RIS) deb ataladi. 
Raqamli sxemalar asosida sodda tranzistorli kalit (ventil) sxemalar yotadi. 
Kalitlar ikkita turg‘un holatni egallashi mumkin: uzilgan va ulangan. Sodda kalitlar 
asosida ancha murakkab sxemalar yasaladi: mantiqiy, bibarqaror, triggerli (ishga 
tushuruvchi), shifratorli, komporatorlar va boshqa, asosan hisoblash texnikasida 
qo‘llaniladigan. Ular raqamli shaklda ifodalangan axborotni qabul qilish, saqlash, 
qayta ishlash va uzatish fuksiyasini bajaradilar. 
Integral 
mikrosxemalarning
 
murakkablik 
darajasi 
komponent 
integratsiya darajasi
kattaligi bilan ifodalanadi. Bu kattalik raqamli IMS lar 
uchun kristallda joylashishi mumkin bo‘lgan mantiqiy ventillar soni bilan 
belgilanadi. 
100 ta dan kam ventilga ega bo‘lgan IMS lar kichik integratsiya darajasiga 
ega bo‘lgan IMS larga kiradi. O‘rta darajali ISlar 10
2
, katta ISlar 10
2

10
5
, o‘ta 
katta ISlar 10
5

10
7 
va ultra katta ISlar10
7 
darajadan ortiq ventillardan tashkil 
topadi. Bunday sinflanish tizimi analog mikrosxemalar uchun ham qabul qilingan. 
Integral mikrosxemalar GOST 11.073.915.—8 bo‘yicha to‘rtta element 
yordamida markalanadi. Birinchi element mikrosxemaning konstruktiv-texnologik 
gruppasini bildiradi: 1,5 6,7 yarim o‘tkazgichli mikrosxemalarni; 2,4, 8— duragay 
mikrosxemalarni; qolganlari 3 raqami bilan belgilanadi. Ikkinchi element tartib 
nomerini, uchinchi element ishlatilish sohasini bildiradi. Masalan, generatorlar — 
G, detektorlar — D; kommutator va ka-litlar — K; ko‘p funksiyali sxema — X; 
modulyatorlar — M; yarim o‘tkazgichli passiv elementlar to‘plami — N; 
ikkilamchi tok manbai sxemalari — G va kuchaytirgichlar — U (usilitel) harfi 
bilan belgilanadi. To‘rtinchi element bitta seriyadagi bir xil operatsiyani bajara 
oladigan mikrosxemaning nomerini bildiradi. To‘rtinchi elementdan so‘ng, 
mikrosxemani bir yoki bir nechpa parametri bo‘yicha farqlovchi harf qo‘yiladi. 
Keng qo‘llaniladigan integral mikrosxemalarda shartli belgilardan oldin K 
harfi qo‘yiladi. Mikrosxema korpusining materiali va tipini ko‘rsatish uchun K 
harfidan keyin quyidagi harflar qo‘yiladi: R — ikkinchi tip plastmassali korpuslar

---

uchun; M — ikkinchi tip keramika, metall-keramika va metallshishali 
korpuslar uchun; E — ikkinchi tip metall-polimer korpuslar uchun; A — to‘r-tinchi 
tip plastmassa korpuslar uchun; I — to‘rtinchi tip kerami-ka-shisha korpuslar uchun.
Analogli integral mikrosxemalarning quyidagi turlari mavjud: kommutatorlar 
(KRN9KSH, KRNZKT1 va h.); raqamli signalni analog signaliga, analog signalni 
raqamli sigialga 
:
aylantirib beruvchilar (K252K.T1A, K252PA1 va h.); ikkilamchi 
tok manbalari (K.542ND1, K142EN1A va h.); kam quvvatli kuchay-tirgichlar 
(KI84D1A, KRP9UI1 va h.); filtrlar (Q284SS2A, K284SS2B); komparatorlar 
(K554SA1, K554SAZB va h.); opto-elektron sxemalar (K249KN1A, K249QP2 va 
h.); generatorlar (KRP9AT1, K.R127GF1 va h.); radio va televizion priyomniklar 
uchun integral sxemalar (K174UN7, K174USH va h.); maishiy texnika uchun
integral sxemalar (KM189XA1, KR189XA2 va h.) va boshqa analogli 
sxemalar (KP8TL1A, KR198NT1A va h.). 
Adabiyotlar 
1. Ma’ruza matni. 
2. Geogle sayti