Darsning maqsadi: Muskul to’qimasi tarkibidagi albumin va globulinni eritmaga o’tkazish, tuzlar ishtirokida cho’ktirish va ularni dializ usulida tozalash. Asboblar va reaktivlar

3-LABORATORIYA MASHG’ULOTI
MUSKUL TO’QIMASIDAN OQSIL FRAKSIYALARINI AJRATISH.

---

Dializ usuli yuqori molekulali birikmalarni tuzlar va boshqa moddalardan tozalash 
uchun foydalaniladi. Bu usul bilan tozalangan oqsil dializlangan deyiladi. Dializ 
uchun ishlatilgan asbob dializator deyiladi. Eng oddiy dializator bo’lib, distillangan 
suvli stakanga solingan sellofan yoki kolloid xaltacha xizmat qiladi. Dializ tez va 
to’liq amalga oshishi uchun stakan oqar suvga ulangan bo’lishi yoki stakandagi suv 
to’xtovsiz almashtirib turilishi lozim.
Dializatorni tayyorlash.
Sellofandan 9-12 sm diametrli doira kesib olinadi. Uni 
xalta shaklida bukiladi. Hosil bo’lgan xaltacha shisha tayoqchaga boylanadi va 
stakanga tagi tegmaydigan qilib osiladi. Kichkina voronka yordamida dializatorga 
10 ml tuzli aralashmaning filtratidan solinadi (solingan suyuqlik xaltachaning 
yarmidan oshmasligi kerak) va 1 litrli distillangan suv solingan stakanga 
joylashtiriladi. Shunadan keyin har 5-10 minut davomida stakandagi suvdan olib, 
unga sulfat ionlarini borligini (bariy gidroksid yordamida) va oqsilni yo’qligiga 
(biuret reaksiyasi yordamida) tekshirish uchun reaksiyalar o’tkaziladi. Stakandagi 
suv almashtirilgandan keyin yana shu reaksiyalar qilib ko’riladi. Agar reaksiya 
chiqsa, stakandagi suv 5-10 minut davomida almashtirilib, reaksiya chiqmaguncha 
amalga oshiriladi. 1,5-2 soatdan keyin sulfat ionlari uchun olib borilgan reaksiya 
chiqmaydi. Bu dializning tugaganligidan darak beradi, ya’ni bunda dializatordagi 
tuz to’liq stakandagi suvga chiqib ketgan bo’ladi. Shu paytda xaltachadagi tiniq 
bo’lgan filtrat loyqalanadi. Natijada distillangan suvda eriydigan globulinlar 
cho’kmaga tushadi. Xaltacha stakandan olinadi va uning ichidagisi qog’oz filtr 
orqali filtrlanadi. Filtrda globulinlar qoladi, albuminlar esa filtratga o’tadi. Ikkala 
tomonda ham oqsil borligi biuret reaksiyasi yordamida aniqlanadi. 
Albuminlarni cho’ktirish uchun filtratga ammoniy sulfatning kukunidan 
eritma to’yingan holga kelguncha solinadi. Bunday sharoitda albuminlar cho’kmaga 
tushadi. Keyin quruq qog’oz filtr yordamida filtrlanadi. Ammoniy sulfat bilan to’liq 
to’yintirilganda, eritmada oqsil qolmaydi. Buni tekshirish uchun filtratdan ozgina 
olib biuret reaksiyasini o’tkazib ko’rish kerak.