Faollashtirish omili sifatida

www.pedagoglar.uz
22-son 4 –to’plam fevral 2022 
Sahifa: 74 
bizgacha yetib kelgan nusxalari 9-10 a.larda yaratilgan. Ammo bun-day xulosa 
dostonga asos boʻlgan syujet va yetakchi motivlarning mifologik va tarixiy-hayotiy 
ildizlari qadimgi davrlarga — miloddan avvalgi zamonlarga taqalishini inkor 
etmaydi.
Doston syujet tarkibida islomgacha bulgan karashlar va mifolo-gik qatlam 
mavjud. Undagi mifologik qatlam esa, kad. turmush tarzining ba-diiylashtirilgan va 
ideallashtirilgan koʻrinishlaridir. „Alpomish― variantlari 1922-yildan yozib olina 
boshlangan. Hozirgacha Fozil Yoʻldosh oʻgli, Mahammadqul Jon-murod oʻgʻli 
Poʻlkan, Berdi baxshi, Said-murod Panoh oʻgʻli, Boʻri baxshi, Bekmurod Joʻraboy 
oʻgʻli, Mardonaqul Avliyoqul oʻgʻli, Abdulla Nurali oʻgʻli, Umir baxshi, Haydar 
Boycha oʻgʻli, Rahmatulla Yusuf oʻgʻli, Hodir Rahim oʻgʻli kabi oʻttizdan ortiq 
dostonchilardan qirqqa yaqin va-riantlari yozib olingan. Dostonning yozib olingan 
qoʻlyozmalarining asl nus-xalari Oʻzbekiston Fanlar Akademiyasi Til va adabiyot 
institutinnng folklor arxivida saqlanadi. Bu variantlar orasida eng mukammali, badiiy 
jihatdan eng yuksa-gi Fozil Yoʻldosh oʻgʻlidan yozib olingani hisoblanadi. 
„Alpomish―ning Berdi baxshi, Saidmurod Panoh oʻgʻli, Pulkan va Ergash 
Jumanbulbul oʻgʻli, Bekmurod Joʻraboy oʻgʻli, Xushboq Mardonaqulov aytgan 
variantlari ham nashr etilgan. „Alpomish― dostoni qahramonlik, mardlik, 
vatanparvarlik, turli elatlar va xalqlarning birodarli-gi, sevgi va sadoqat, oila 
mustahkamligi va urugʻ birligini kuylovchi ulkan epos-dir. Respublikamiz prezidenti 
Islom Karimov „Alpomish― dostonining 1000-yilligiga bagʻishlangan tantanali maro-
simda soʻzlagan nutqida aytganidek: „Al-pomish― dostoni bizga insonparvarlik 
fazilatlaridan saboq beradi.
Odil va haqgoʻy boʻlishga, oʻz yurtimizni, oilamiz qoʻrgʻonini qoʻriqlashga, 
doʻstu yorimizni, or-nomusimizni ota-bobolarimizning muqaddas mozorlarini har 
qanday tajovuzdan himoya qilishga oʻrgatadi".Doston qoʻngʻirot urugʻi boshliqlari — 
aka-uka Boyboʻri va Boysarining farzandsizligi tasviri bilan boshlanadi. Unda 
Alpomish, Barchin, Qaldirgʻochlarning bir kunda tugʻilishi, Barchin. Dostonning 
yetakchi obrazi (V. Ye. Kaydalov asari).Barchinning Alpomishga beshikker-367 

---