Faollashtirish omili sifatida

www.pedagoglar.uz
22-son 4 –to’plam fevral 2022 
Sahifa: 76 
e‘tibor beradi, shuning uchun ham tinglovchi ko‘nglida doston mazmuni bilan bog‘liq 
yechilmagan jumboq qolmaydi. 
―Alpomish‖ dostoni mubolag‘a, o‘xshatish, sifatlash kabi badiiy vositalarga juda 
boydir. Masalan, Alpomishning yoshligi bilan bog‘liq mana bu lavhani olaylik: 
―Hakimbek yetti yoshga kirgan. Alpinbiy bobosidan qolgan o‘n to‘rt botmon 
birinchdan bo‘lgan parli yoyi bor edi. Ana shunda yetti yashar bola Hakimbek shul 
o‘n to‘rt botmon yoyni qo‘liga ushlab ko‘tarib tortadi, tortib, qo‘yib yuboradi. 
Yoyning o‘qi yashinday bo‘lib ketdi, Asqar tog‘ining katta cho‘qilarini yulib o‘tdi, 
ovozasi olamga ketdi‖. Lug‘atlarda og‘irlik o‘lchovi sifatida qayd etilgan ―botmon‖ 
O‘rta Osiyo xalqlari orasida 2 puddan 16 pudgacha vaznga ega ekani ko‘rsatilgan. 
Agar har pud 16 kilogrammga teng ekanini nazarda tutsak, 14 botmon 224 
kilogramm bo‘ladi. 7 yoshli Hakimbekning turli metall ma‘danlardan quyilgan 
(birinchdan bo‘lgan) shu qadar og‘ir yoyni ko‘tara olishi, unga mos o‘q joylashi va 
o‘qni otib, katta tog‘ning cho‘qqisini uchirib yuborishi tinglovchi mazkur voqeaning 
sodir bo‘lganiga mutlaqo shubha bildirmaydi. Chunki Hakimbekning dunyoga 
kelishini ilohiy kuchlar bashorat qilgandilar, Shohimardon pirining o‘zi qalandar 
qiyofasida kelib, Boybo‘rining yangi tug‘ilgan o‘g‘liga Hakimbek deb nom 
qo‘ygandi. Mubolag‘ali o‘rinlar Hakimbek, to‘qson alplarning tog‘dek gavdalari, 
Barchin, Qaldirg‘ochning go‘zalligi tasvirida, botirlarning kurashlarida, otlarning 
poygasida juda o‘rinli yaratilgan. Dostonda ajoyib o‘xshatishlarni ham uchratamiz:
Ostingda bedoving halloslar qushday,
Achchig‘ing chillali muzlagan qishday. 
Bu satrlarda uzoq masofani bir zumda bosib o‘tadigan Boychibor qushga, 
Alpomishning g‘azabi butun atrofni muzlatib yuboradigan qishga o‘xshatilyapti. 
Dostonda:
Davlat qo‘nsa, bir chivinning boshiga,
Semurg‘ qushlar salom berar qoshiga.
Ot chopsa gumbirlar tog‘ning dorasi,
Urushda bilinar mardning sarasi- 

---