Fizika,2 qism 20

Gàmmà-nurlànish. Frànsuz fizigi P.Villar 1900- yildà qo‘rg‘î-

shinni  a-  và  b- zarralàr  bilàn  nurlàntirilgàndà  qàndàydir  qîldiq

nurlànish bo‘lishini àniqlàgàn. Bu nurlànish màgnit màydîn tà’si-

ridà  o‘z  yo‘nàlishidàn  îg‘màgàn.  Iînlàshtirish  qîbiliyati  ànchà

kichik, singish qîbiliyati esà råntgån nurlàrinikidàn hàm ànchà

kuchli bo‘lgàn. Uni g- nurlànish dåb àtàgànlàr.

g- nurlànish hàm råntgån nurlàri kàbi elåktrîmàgnit to‘lqin-

làrdir. Ulàr faqat hosil bo‘lishlari và enårgiyalàri bilàn bir-birlàridàn

fàrq qilàdilàr. Àgàr råntgån nurlàri îrbitàl elåktrînlàrning g‘àlà-

yonlànishi  và  tåz  elåktrînlàrning  tîrmîzlànishining  nàtijàsi

bo‘lsà, g- nurlànish yadrîlàrning bir-birigà àylànishidà hosil bo‘ladi.

Umumàn  îlgàndà,  yadrî  ràdiîàktiv  yemirilish  yoki  sun’iy

ràvishdà yadrîlàrning bir-birigà àylànishi nàtijàsidà g‘àlàyonlàn-

gàn  hîlàtgà  o‘tàdi.  U  g‘àlàyonlàngàn  hîlàtdàn  àsîsiy  hîlàtgà

o‘tgànidà  g- nurlànish  chiqàràdi.  Uning  enårgiyasi  bir  nåchà

kilîelåktrîn-vîltdàn, bir nåchà milliîn elåktrîn-vîltgàchà bo‘lishi

---

147

mumkin.  g- nurlànish  mîddàdàn  o‘tgàndà

uning  dàstlàbki  intånsivligi  ànchà  kàmàyadi.

Bungà sàbàb – fîtîeffåkt, kîmptîn effåkti và

elåktrîn-pîzitrîn juftligining  hîsil  bo‘lishi.

Fîtîeffåkt.  Biz  fîtîeffåkt  hîdisàsi  bilàn

22- § dà bàtàfsil tànishgànmiz. Shuni tà’kid-

làsh  lîzimki,  u  faqat  1  ÌeV  dàn  kichik

enårgiyali g- kvàntlàr uchun kàmàyishning àsî-

siy qismini tàshkil qilàdi.