A. Z. Umarov Avtomobillar texnik ekspluatasiyasi

'Grekcha “psevdo” - qalbaki demakdir.
55

---

ajralib turadigan minerallaming yupqa plastikchalari aralashmasi 
borligi bilan bog‘liq bo‘lsa kerak.
Qo
4
ng‘ir temir toshlaming (temir gidrooksidlari) buyraksimon 
yuzalarida, temir yaltirog‘i (gematit) kristallari, bir oz oksidlangan 
bom it - Cu
5
FeS
4
yuzalarida (gunafsha rang va ko‘k bo‘lib 
tovlanadi) va boshqa minerallarda rang-barang tovlanib turadigan 
po‘st bo‘ladi. Aslida minerallarda bunday rang yo‘q. Minerallaming 
sirtidagi 
bunday 
rang-barang 
po‘stlar 
minerallaming 
tovlanuvchanligi deb aytiladi.
Ranglar klassifikatsiyasi haqida. 
Minerallar rangining 
haddan tashqari xilma-xil tuslarini qiyosiy ta’riflash Shuning uchun 
ham mumkin emaski, ular juda ko‘p, bizning ko‘rish organlarimiz 
faqat minerallaming rangi orasidagi juda katta farqlarini bevosita 
seza oladi. Agar Shunday yashil minerallardan ikkitasi - malaxit 
bilan gamieritni (nikelli gidrosilikat) o‘zaro taqqoslab ko‘rinsa, 
bunga bemalol ishonishimiz mumkin. Ulaming ikkalasini alohida- 
alohida qo‘yib qarasak, tajribasiz kishi ko‘ziga bir xil yashildek 
bo‘lib ko^inadi, lekin yonma-yon qo‘ysak, ular rangining har xil 
tuslarda b o iib , ancha farq qilishini sezamiz. Doimiy mashq qilish 
natijasida minerallaming ana shu rang-barangligi, tuslarning 
xarakterli xossalari borgan sari ko'proq seziladi va ko‘raverganda 
esda saqlanib qoladi. Mana shu xossaiarni yodda saqlab qola bilish 
qobiliyati minerallarni aniqlashda juda katta yordam beradi.
Rasmiy amaliy ish paytida minerallaming rangi biron yaxshi 
tanish bo‘lgan jism yoki modda rangi bilan taqqoslanib, qiyosiy 
aniqlanadi. Shuning uchun ham minerallaming rangi ko‘pincha 
qo‘sh nom bilan yuritiladi. Masalan, sutdek - oq, asaldek - sariq, 
jezdek - sariq; qirmizi - qizil, zumraddek - yashil, olmadek - yashil 
(xom olma rangida), shokoladdek - qo‘ng‘ir, qo‘rg‘oshin dek - kul 
rang, qalayidek - oq va h.k. Bunday aniqlashlaming hammasi 
qiyosiy (nisbiy) bo‘lishiga qaramay, ular qabul qilingan va 
mineralogiyaga oid jahon adabiyotida uchraydi.
Dastlabki paytlarda qanday bo‘lmasin ranglaming, loaqal 
asosiy ranglaming nomi haqida ulami ma’lum minerallarga bog
4
lab 
kelishib olishimiz lozim. Buning uchun bir qator mineral lardagi 
birmuncha doimiy ranglaming ko‘p qo‘llaniladigan quyidagi 
nomlami asos qilib olish mumkin: