Hayot faoliyati

YURAK
–QON TOMIR KASSALLIKLARI 
Yurak
–qon tomir kassalliklari sabablari 
Yurak
–qon tomir kasalligi – yurak hamda qon tomirlar kasalligi 
bo‘lib,u katta yoshli kishilar o‘limining asosiy sabablaridandir. 
Yurak-qon tomir kasalliklari stenokardiya, miokard infarkti, 
gipertoniya va insultni o‘z ichiga oladi. Ular arteriyalarning 
ichki devorlarida xolesterin va boshqa moddalar qatlamlari 
ortib borishiga qarab kuchayib boradi. Ateroskleroz, deb 
ataladigan 
bu holat, arteriyalarning torayishiga olib keladi. 
Birinchi yor
dam ko‘rsatayotgan odam stenokardiya bilan 
miokard infarkti o‘rtasidagi farqni bilishi shart emas, chunki har 
ikkalasida bir xil alomatlar va belgilar bo‘lishi mumkin. Ular esa 
bir xilda choralar ko‘rishni talab qiladi. Quyida har ikkala 
holatning qisqacha tavsifi keltirilgan. Shuni yodingizda tutingki, 
birinchi yordamni ko‘rsatishda doimo ancha murakkab hodisaga 
duch keldim, deb o‘ylagan holda harakat qiling. 
Miokard infarkti 
Yurak muskullari to‘qimalarida qon oqimi yetarlicha 
bo‘lmasa, ular o‘la boshlaydi. Yurak to‘qimalarining bir qismi 
keng ko‘lamda o‘lgan hollarda yurak yaxshi qisqarishiga qodir 
bo‘lmaydi. Toj tomirining bexos tiqilib qolishi qon bilan 
ta’minlanishning buzilishiga, natijada yurak muskuli o‘lishiga 
olib keladi. Toj tomirining bunday tiqilishi yurak maromi va 
qon aylanishi buzilishiga ham olib kelishi mumkin. Jabrlanuvchi 
hayoti xavf ostida qoladigan holatga tushib qolishi mumkin. 
Yurak kasalliklarining oldini olish 
Stenokordiya va miokard infarkti 

---

162 
garchi to‘satdan ro‘y bersa-da, yurak– 
qon tomir kasalligi asta-sekin kuchayib 
boradi. Insonda yurak kasalligi ehtimolini 
oshiradigan xavfli omillar xilmaxildir. 
Ba’zi omillarga tasir ko‘rsatib 
bo‘lmaydi. Masalan, erkaklarda bunday 
kasallik xavfi ayollardagiga nisbatan kuchliroq. Agar oilangizda 
176 
kimdir yurak kasalligidan aziyat chekkan bo‘lsa, sizda ham bu 
kasallikning paydo bo‘lishi ehtimoli kuchliroq. Shunday bo‘lsada, 
xavfli omillarning ko‘pchiligini boshqarish mumkin. 
Boshqariluvchan 
xavfli omillarga quyidagilar kiradi: 
-
chekish; 
-
yog‘li ovqat; 
-
qon bosimining balandligi; 
-
semizlik; 
-
jismoniy mashqlarni muntazam bajarmaslik. 
Bir xavfli omil, masalan, qon bosimining balandligi, boshqalari 
– ortiqcha semizlik, chekish bilan qo‘shilib kelsa, yurak 
xuruji yuzaga kelish ehtimoli ortadi. Xavfli omillarni nazorat 
qilish kelajakda kasallikning yuzaga kelishi ehtimolini 
kamaytirish uchun hayot tarzini o‘zgartirishni o‘z ichiga oladi.