А. Ш. Бекмуродов, Я. К. Карриева, И. У. Нематов, Д.Ҳ. Набиев, Н. Т. Каттаев, Г. А. Абдилакимов

Трансконтинентал капитал қўйилмалар
- инвестиция киритиш учун 
қулай бозор шароити бўлган бошқа бир давлат ѐки қитъага инвестиция 
экспортини амалга оширишдир. Асосий мақсад – бозорни эгаллаш ва шу 
континентда янги ишлаб чиқаришни ташкил этиш. 
Трансмиллий капитал 
қўйилмалари
эса асосан қўшни давлатларга амалга оширилади.
Бевосита инвестициялар икки мақсадда йўналтирилади: 
янги компания ташкил этиш; 
банкрот бўлган компанияларни харид қилиш. 
Портфель инвестициялар
- шундай инвестицияларки, бунда капитални 
даромад олиш мақсадида корхоналарнинг акциялари, облигациялари ва бошқа 
қимматли қоғозларини сотиб олиш учун сарфланади. Бундай инвестициялар 
корхоналарнинг молиявий хўжалик фаолияти устидан назорат ўрнатиш 
ҳуқуқини бермайди. Хорижий портфель инвестициялар барча халқаро 
операцияларни амалга оширишда фирмалар учун муҳим аҳамиятга эга. Бy 
турдаги инвестицияларга асосан молиявий муаммоларни ечиш учун мурожаат 
қилинади. Корпорацияларнинг молиявий бўлимлари маблағларнинг бир 
мамлакатдан бошқа мамлакатга қисқа муддатли инвестициялардан юқори 
фойда олиш учун ўтказадилар.
Портфель инвестициялар қуйидаги кўринишда бўлиши мумкин: 

---

34 
-акционер қимматли қоғозлари - бозор муомаласидаги пул ҳужжати бўлиб, 
ҳужжат эгасининг ушбу ҳужжатни чиқарган шахсга нисбатан мулкий ҳуқуқга 
эгалигини тасдиқлайди; 
-заѐм қимматли қоғозлар - бозор муомаласидаги пул ҳужжати бўлиб, заѐм 
эгасининг ушбу ҳужжатни чиқарган шахсга нисбатан муносабатини 
тасдиқлайди. 
Заѐм қимматли қоғозлари қуйидаги шаклларда чиқарилади: 
-облигация (оддий вексель, қарз мажбурияти) қимматли қоғоз бўлиб, унинг 
соҳибига кафолатланган ва қатъий белгиланган пул даромади ѐки шартнома 
асосида белгиланган ўзгарувчан пул даромадини олиш ҳуқуқини беради; 
-пул бозори дастаклари (ғазна векселлари, депозит сертификатлари), унинг 
соҳибига маълум бир давр ичида кафолатланган ва қатъий белгиланган пул 
даромади олиш ҳуқуқини беради.
Бу дастаклар бозорда кўп ҳолларда пасайтирилган нархларда сотилади, 
нархни пасайтириш даражаси фоиз ставкасининг катта–кичиклигига ва қарзни 
қопланиш муддатига боғлиқдир. Буларга ғазна векселлари, депозит 
сертификатлари ва бошқалар киради.