16-amaliy mashg’ulot. Mikrokontrollerlar tarkibidagi taymerlar. Taymer – hisoblagichlar haqida umumiy tushuncha

TCNT0
da (The Timer/Counter) 0 dan 255 gacha 
sonlar ketma - ket o‘zgarib turadi. Bunda 255 dan keyin 0 kelganda, Ya’ni 
TCNT0 
== 0 
bo‘lgandataymer “to‘lgan” bo‘ladi (
taymera_0). NORMAL
rejimni maqsadi, 
dastur bajarilishi jarayonidataymer to‘lsa“Uzilish” hodisasini amalga oshirishdir. 
Taymer to‘lganini bildiruvchi registr bu – 
TIFR
registri. Taymer to‘lganda
 
TIFR
registri bayrog‘i ko‘tariladi. 
TIFR
= 0b00000100 qiymat (TOV1 razryad TS1 
uchun xizmat qiladi) qabul qiladi. Uzilish jarayoni boshlanishi bilan 
TOV1=0 
qiymat oladi. Ya’ni bayroq tushiriladi. Endi “Uzilish” jarayonini amalga oshirish 
uchun uzilishga ruxsat olish kerak. Bu ruxsatni 
TIMSK
registri beradi. 
TIMSK=0b00000100 
qiymat (TOIE razryad TS1 uchun xizmat qiladi) uzilishga 
ruxsat beradi. Uzilish amalga oshishi uchun 
SREG 
registrining
 I
razryadi 
I=1 
qiymat 
olishi kerak. Uzilish ro‘y berishi bilan
I=0
qiymat oladi. Uzilish tugagandan keyin 
RETI
podprogrammasi uni qiymatini qaytaradi
I=1.
Demak
I
ni qiymati bizga 
bog‘liq bo‘lmagan holda avtomatik ravishda boshqariladi. Qolgan xamma 
registrlarni faoliyatini dvsturchi o‘zi boshqarishi kerak. 
MASALA: 
 
Xar131millisekudda yonib – o‘chuvchi diod dasturi tuzilsin. Bunda rezonator 
chastotasi 4,0 MGs qilib olinsin.
ECHIM: 
Agar chastota 4.0 MGs bo‘lsa, u holda 
impulslar oralig‘i
1sek/4.0MGs = 
0,25mks teng bo‘ladi. CHiqishda 131 mS impulslar oralig‘ini hosil qilish uchun 

---

bo‘lish koeffitsenti
131*10
-3
/0.25*10
-6
= 0,131/0.00000025 = 524000 ga teng 
bo‘lishi kerak.
MK ATmega8 2 xil, 8 razryadli va 16 razryadli taymerlarga ega. 8 razryadli 
taymerning maksimal hisoblash koeffitsenti 2
8
= 256 ga teng. 16 razryadli 
taymerning maksimal hisoblash koeffitsenti 2
16
= 65536 ga teng. Bundan ko‘rinib 
turibdiki, xatto 16 razryadli taymer xam bizga kerakli kechikishni (zaderjka) 
bermaydi. Endi dastlabki bo‘luvchilarga murojaat qilamiz. Eng kichik dastlabki 
bo‘luvchini (8) ko‘raylik. Uning tezligi 4*10
6
/8 = 500000 Gsga teng. 1s = 1000 
mSga teng bo‘lsa, u holda impulslar oralig‘i 1000mS/500000Gs = 0.002 mS ga teng. 
CHiqishda 131 mSli impulslar oralig‘ini hosil qilish uchun