O zbek isto n respublikasi sog liqni saqlash

Mualliflar
4

---

SIYDIK VA TANOSIL APPARATI
Odamda siydik va tanosil apparatining 
(apparatus urogenitalis)
tuzilishi va vazifasi xilma-xil, lekin rivojlanish nuqtayi nazaridan 
bir-biriga bog‘liq ikki: siydik va jinsiy a ’zolar tizimini o ‘z ichiga 
oladi.
Siydik a ’zolari tizimi 
(systema urinarium) 
qondan suyuqlik 
ajratuvchi (buyrak), siydikni buyrakdan olib ketuvchi (buyrak 
kosachalari, buyrak jom i va siydik nayi), siydikni to ‘plovchi siydik 
qopi (qovuq) va organizmdan chiqarib yuboruvchi (siydik chiqarish 
nayi) dan iborat (198-rasm).
Siydik a’zolarining rivojlanishi
Buyrak mezodermadan rivojlanib uch davmi o ‘tadi:
1.Bosh (boshlang‘ich) buyrak 
(pronephros) 
pastki bo ‘yin va 
yuqorigi ko‘krak segmentlari nefrotomlaridan homila hayotining 
3-haftasida paydo b o ‘lib, tepadan pastga tomon qator joylashgan 
(5-8) naychadan iborat. Har qaysi naycha lateral uchi bilan bir-biriga 
tutashib 
pronephros 
ning umumiy nayini hosil qiladi. Bu nay pastga 
tomon o ‘sib, birlamchi ichak nayining pastki uchiga qo‘shiladi. 
Naychalaming medial uchlari biroz kengayib, tananing ikkilamchi 
bo‘shlig‘iga ochiladi. Ikkilamchi bo ‘shliqning ichki devori yaqinida 
har qaysi naycha qarshisiga arteriya keladi. U may da tarmoqlarga 
bo‘linib, chigal hosil qiladi va suyuqlik qondan naychalarga so‘riladi. 
Bosh buyrak juda qisqa vaqt (40 - 50 soat) ichida navbatdagi davr -
mesonephros 
ga o ‘tadi.
2.Birlamchi buyrak (Volf tanasi) 
(mesonephros) 
homila hayoti­
ning uchinchi haftasi oxirida ko‘krak va bel segmentlari nefrotomla­
ridan rivojlanadi va 25 - 30 ta buralma naychalardan iborat bo‘ladi. 
Birlamchi buyrak naychalari berk uchi kengayib kapsula hosil qiladi. 
Bu kapsulaga tomirli chigal о ‘ sib kirib, buyrak tanachasi hosil bo ‘ ladi. 
Naychaning ikkinchi uchi boshlang‘ich buyrak nayiga qo‘shiladi 
va mezonefros (volf) nayi