Umumiy fizika kursidan praktikum o’quv qo’llanma

Kerakli asbob va jihozlar:
1.
Kichik optic kursi (460 43) – 2ta
2.
Sozlanadigan tirqish (46014) – 1ta
3.
Polarization filtr (472 40) – 2ta
4.
Galogen lampa 12 V, 50/100 Vt (450 64) – 1ta
5.
Galogen lampa 12 V/100 Vt, G6.35 (450 63) – 1ta
6.
Ta′minlash manbai 12 V/10 A (59107) – 1ta
7.
Tasvir siljitgich (450 66) – 1ta
8.
Ulash simlari, 1m, qizil (501 30) – 2ta

---

225 
9.
Ulash simlari, 1m, koʻk (501 31) – 2ta
10.
Leybold qisqichi (301 01) – 6ta
11.
Romli linza f =+100 mm (460 03) – 1ta
12.
Elementlarni ulash uchun tutqich (460 21) – 1ta
13.
Foto element BPY 47 (578 62) – 1ta
14.
Mikrovoltmetr (53213) – 1ta
15.
Rezistor 10 Ω (57713) – 1ta
16.
Prizmali stol (57720) – 1ta
17.
Koʻzguli shisha panjara (47720) – 1ta
18.
Linza, f =+150 mm (460 08) – 1ta
19.
Burchak shkalali sharnirli birikma (460 40) – 1ta
20.
Katta taglik asos (300 01) – 2ta 
Tajribaning oʻtkazish tartibi: 
Lampa kamida 5 minut yonganidan soʻng (yorugʻlik oqimining doimiyligi) 
oʻlchashni toʻxtating. 
 Izoh: Oʻlchash mobaynida tarmoqdagi kuchlanish oʻynab turgani uchun 
lampaning yorugʻlik oqimi oʻzgaradi. Shuning uchun iloji boricha oʻlchashni 
qisqa vaqtda bajaring. Ba′zida yorugʻlik oqimini tekshiring (yuqoriga qarang), va 
zarur boʻlsa tirqishning kengligini oʻzgartirish orqali sozlang. 
a)
Oʻlchash 1: qutblanish yoʻnalishi tushish tekisligiga perpendikulyar. Optik 
kursilar orasidagi burchakni 1600 ga toʻgʻrilang. Shisha panjarani prizmali stolga 
qoʻying va uni shunday toʻgʻrilangki: 
- Tushayotgan yorugʻlik paketi toʻliq panjaraning akslantiruvchi tomoniga kelsin 
va shuningdek tirqishning tasviri linza (7) gardishining markazida shakllansin.
Mikrovoltmetrdagi kuchlanishni (800) qayd qiling va uni yozib oling.
Izoh: Doimo tushish burchagi optik kursilar orasidagi burchakning yarmiga teng. 
Optik kursilar orasidagi burchakni 100 qadam bilan oʻzgartiring va har bir holda 
qayta oʻlchashlarni bajaring. 

---

226 
b)
Oʻlchash 2: qutblanish yoʻnalishi tushish tekisligida Polyaroidni 90° ga 
oʻrnating, optik kursilarni bir chiziqda qilib joylashtiring (1800) va tirqish 
kengligini mikrovoltmetr yana 10 mV koʻrsatadigan qilib sozlang (shisha panjara 
qurilmada emas). 
c)
a) da oʻlchangan tushish burchaklarida 
𝑈
𝐼𝐼
kuchlanishlarni oʻlchashni 
takrorlang. Agar oʻlchanayotgan kuchlanishlar 
𝑈
𝐼𝐼
(𝛼)
, 1 mV dan kichik boʻlsa, 
10
−4
oʻlchash diapazoniga oʻting.