Ekspluatatsiyasi instituti irisbekova mavluda narinbayevna xalqaro logistik

7.3. Tashqi savdo operatsiyalari tushunchasi va ularning turlari 
Tashqi savdo operatsiyalari – bu mamlakatlar o‗rtasida tovarlar va xizmatlar 
bilan almashinishning tarixiy tarkib topgan xalqaro mehnat taqsimoti va ichki 
xo‗jalik turmushining umumiy baynalminallashuviga asoslanadigan uslublari, 
shakllari va vositalari jamlanmasidir.
Tashqi savdo bitimi – bu tashqi savdo sohasida huquqiy munosabatlarni 
o‗rnatishga yo‗naltirilgan harakatdir, uning mazmuni tovarlarni olib kirish yoki 
olib chiqish (eksport yoki import) yoki boshqa operatsiyalarni amalga oshirish 
(to‗lov, transport, sug‗urta va boshqalar) bo‗lishi mumkin.
Kontragentlar – tashqi savdo bitimining ishtirokchilari bo‗lib hisoblanadigan 
xorijiy sheriklardir.

---

177 
7.1-rasm. Tashqi savdo operatsiyalarini tasniflash kriteriylari. 
Tashqi savdo operatsiyalarining butun majmuasini beshta tasniflash kriteriysi 
bo‗yicha guruhlashtirish mumkin (7.1-rasm): 
savdoning yo‗nalishlari; 
tovarlar va xizmatlarning turlari; 
tovarlarning tayyorlik darajasi; 
qo‗llaniladigan savdo uslublari; 
savdoning tashkiliy shakllari. 
«Savdoning yo‗nalishlari»
kriteriysi bo‗yicha barcha tashqi savdo 
operatsiyalarini to‗rtta asosiy guruhga birlashtirish mumkin: 
-
 
eksport operatsiyalari; 
-
 
import operatsiyalari; 
-
 
reeksport operatsiyalari; 
reimport operatsilarii.
«Tovarlar va xizmatlarning turlari»
bo‗yicha 
tashqi savdo operatsiyalarini quyidagi guruhlarga ajratish mumkin: 
-
 
mashinotexnik mahsulot; 
-
 
xomashyo tovarlari; 
-
 
oziq-ovqat tovarlari; 
-
 
iste‘mol tovarlari; 
-
 
ilmiy-texnik mahsulot (litsenzilar, nou-xau, savdo belgilari); 
-
 
xizmatlar - injiniring, konsalting, sayyohlik, transportni ham o‗z 
ichiga olgan holda.
Savdoning yo‗nalishlari
Tasniflash kriteriylari
Savdoning shakllari
Tovarlar va xizmatlarning 
turlari
Tovarning tayyorlik 
darajasi
Savdoning uslublari

---

178 
Tashqi savdo operatsiyalarini