Toshkent davlat yuridik universiteti shaxsiy rivojlanish

Xabarlarni almashish xizmati 
Mobil xizmat koʻrsatuvchi provayderlar foydalanuvchilar ulangan 
tarif rejalaridan kelib chiqqan holda matn, grafik yoki video xabarlarni 
yuborish uchun qoʻshimcha haq olishlari mumkin. 
 
Elektron pochtadan foydalanish 
 
E-mail – internetdagi asosiy aloqa vositasi boʻlib, eng avvalgi 
Internet xizmati hisoblanadi. U oʻz faoliyatini 70-yillarning oʻrtalarida 
boshlagan. 
Uning ishlash tamoyili juda oddiy: siz kompyuter tizimiga ulanasiz, 
xat yozasiz va uni tizimga ulangan boshqa shaxsga yuborasiz. Xabar 
oʻzaro bogʻlangan kompyuter tizimlarining labirinti orqali oʻz manziliga 
yetgunga qadar oʻtib boradi. 
Uning ishlash tamoyillari juda oddiy: siz kompyuter tizimiga 
ulansangiz, xat yozing va uni boshqa tizimga ulangan shaxsga yuboring. 
Xabar oʻz manziliga yetgunga qadar oʻzaro bogʻlangan kompyuter 
tizimlarining labirinti orqali oʻtadi. 

---

72 
Elektron pochta dasturlarini ishlatish orqali siz nafaqat matnli 
xabarlarni joʻnatishingiz mumkin, balki elektron pochta xabarlariga 
boshqa fayl turlari: hujjatlar, elektron jadvallar, grafik, audio va video 
fayllarni ham biriktirib yuborishingiz mumkin. 
E-pochta an’anaviy pochtaga oʻxshaydi. Faqat qogʻoz va qalam 
oʻrniga siz pochta dasturida yoki brauzerda matnni klaviatura yordamida 
terib, yuborasiz. Elektron pochtaga yuborilayotgan matn oxirida 
“Yuborish” tugmasi yoki shunga oʻxshash buyruqdan iborat belgini 
bosish orqali yuboriladi. 
Pochta xizmatlari boʻlimlari rolini pochta-serverlari, pochtalyonlar 
vazifasini esa Internet-kanallar amalga oshiradi. Pochta-serverlar 
foydalanuvchilarning elektron pochta qutilarini saqlaydi. Foydalanuvchi 
pochta qutisiga kirishi bilan olingan xatlar, ya’ni xabarni darhol koʻradi. 
Keyingi harakat esa bir necha soniyalar ishidir… xabar oʻqib chiqiladi 
va unga javob yoziladi. 
Shaxsiy pochta qutisi – bu pochta-serveri tomonidan foydalanuvchi 
uchun kirish va chiqish xabarlarini saqlashga moʻljallangan disk 
maydoni hisoblanadi. 
Pochta serveriga ulangandan soʻng, foydalanuvchi quyidagilarni 
amalga oshirishi mumkin: 

pochta qutisiga chiquvchi xatlarni joylashtirish; 

pochta qutisidan kelgan pochta xabarlarini qabul qilish. 
Tajribali foydalanuvchilarga shuni aytib oʻtishni joizki, sizning 
pochta serveridagi elektron pochtangiz allaqachon Internet hisoblanadi 
va sizning kompyuteringizning xotirasini hech qanday tarzda toʻldirib 
yubormaydi. Kerakli xabarlarni serverdagi papkalarga saqlashingiz 

---

73 
mumkin. Bu masalaga toʻxtab oʻtishning asosiy sababi shuki, biz ish 
davomida shunday foydalanuvchilarni uchratamizki, ular oʻz qutisiga 
kelgan xabarlarni oʻqiganidan soʻng ularni tezda oʻchirib tashlashga 
harakat qiladilar. Ham pochta serverlarida, ham ijtimoiy tarmoqlarda. 
Buni kompyuterning xotirasi toʻlib ketmasligi bilan tushuntirishadi. 
Holbuki, xatlaringizni saqlash uchun pochta serverlari har bir 
roʻyxatdan oʻtgan foydalanuvchiga oʻz xabarlarini saqlash uchun 
ma’lum miqdorda disk maydonini ajratishadi. Misol uchun: Yandexda 
Mail 
–
10 megabayt, Mail.ru pochta – 5 megabayt, Gmail.com pochtasi esa –
7 gigabaytdan ortiq joyni faqat pochta xabarlari uchun ajratib beradi. 
Pochta qutingizga kirgan har bir amalingiz “sessiya” deb nomlanadi, 
xabar oʻqish uchun kirasizmi yoki yuborasizmi, farqi yoʻq.
E-mail an’anaviy pochtaga qaraganda bir necha jiddiy afzalliklarga 
ega boʻlganligi sababli keng ommalashib ketdi. Ulardan eng muhimi –