Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик институти

Гиперид 
− Афина давлатининг йирик сиёсий арбоби, Демосфеннинг 
замондошларидан бири, машҳур нотиқ. У ижтимоий-сиёсий қарашлари билан 
Демосфенга яқин турган. Демократия тарафдори бўлган. Демосфен билан 
ҳамкорликда юнон халқи ва Афина давлатининг истиқболи учун толмай хизмат 
қилган. Жумладан, македониялик Филипп II Афинага ҳужум бошлаган 
йилларда Беш Юзлар Иттифоқи аъзоси Гиперид ўз нутқларида халқни 
жипслаштиришга доир ватанпарварлик руҳида чиқишлар қилди. Бу 
Гипериднинг халқ орасида обрў ва мавқеининг янада ошишига сабаб бўлди. У 
Иттифоқ мажлисларининг ҳар бир йиғилишида сўзга чиқар, таклиф-

---

69 
мулоҳазаларини дадил билдира олар, ўз навбатида ана шу таклиф ва ғояларнинг 
амалга ошиши учун ҳаракат қиларди.
Гипериднинг нотиқлик фаолиятида уруш қурбонлари хотирасига 
бағишланган мотам нутқлари - эпитафиялар муҳим ўрин тутади. 
Гиперид эпитафик нутқларида ватан озодлиги йўлида ҳалок бўлган 
жангчи ва саркардаларни ҳурмат билан тилга олади, халқ олдида бурчини 
бажарган ватанпарвар сифатида уларни улуғлайди. Гипериднинг оташин 
нутқлари ўз ватанида машҳурлиги билан олқишларга сазовор бўлса, ёв томонда 
душманларни ларзага солар, ғазабини оширарди. Гиперид нотиқлик 
фаолиятининг муҳим хусусиятларидан бири нутқда фикрни аниқ ва лўнда 
ифодалаш билан белгиланарди. Бироқ Гиперид нутқи таъсирчан, юксак 
пафосли эди. Шу жиҳатдан нотиқлик санъати тарихида Гиперид нутқи 
Демосфен нотиқлик услуби билан қиёсланади. Гиперид ҳам Демосфен каби ўз 
нутқларида ҳикматли сўзлар, ўткир иборалар ва халқ мақолларидан унумли 
фойдаланган. 
Гиперид нотиқ сифатида мутойибага мойил эди. Бу унинг нотиқлик 
фаолиятининг ўзига хос жиҳати бўлиб, унгача ўтган нотиқларда ҳазил деярли 
учрамайди. У нутқларининг ҳаётий, жонли чиқиши учун латифа, қизиқарли 
саргузаштларга тез-тез мурожаат қилар эди. Бу жиҳатлар халқ орасида, 
аудиторияда Гипериднинг обрўси ошишига сабаб бўлади.