Umurtqalilar zoologiyasi

65-rasm. Urg'ochi kaltakesakning 
siydik-tanosil sistemasi: 
1-buyragi, 2-siydik pufagi, 3-siydik teshigi, 4 
-tuxumdoni, 5-tuxum yo‘li, 6-tuxum yo‘li voron­ 
kasi, 7-jinsiy teshigi, 8-kloaka bo‘shlig‘i, 9-to‘g‘ri 
ichagi. 
Markaziy nerv sistemasi. Sudralib yuruvchilaming nerv 
sistemasi amfibiyalarnikiga nisbatan ancha takomillashgan (66-
rasm). 
66-rasm. Kaltakesakning bosh miyasi: 
A — tepa tomondan, В — ostki tomondan, V —yon tomondan ko‘rinishi: 
1-oldingi miya yarim sharlari, 2-yo‘l-yo‘l (targ‘il) tanacha, 3-o‘rta miya, 4- 

---

www.ziyouz.com kutubxonasi 
miyacha, 5-uzunchoq miya, 6-voronka, б'-gipofiz, 7-xiazma, 8-hidlov bo‘laklari, 9- 
epifiz, И—XII bosh miya nervlari. 
Ayniqsa bosh miyasining oldingi katta miya yarim sharlari 
nisbatan katta bo‘lib, kulrang miya moddasidan iborat po'stlog'i 
bor. Miya yarim sharlari orqa tomonga o'sib, oraliq miyani 
berkitib qo'yadi, yuqori tomondan qaraganda faqat oraliq miya 
o'simta-lari — epifiz va tepa organlarini ko'rish mumkin. Bosh 
tepa toq ko'zining rudimenti tuzilishi jihatdan ko'zga o'xshash 
bo'lib, yorug'lik ta’sirini qabul qilish qobiliyatiga ega. Oraliq 
miyaning pastki qismiga ichki sekretsiya bezi — gipofiz yon- 
dashgan. Kalta-kesakning o'rta miyasi yaxshi rivojlangan ikkita 
ko'ruv bo'laklaridan iborat. Ko'ruv bo'laklaridan keyinroqda 
juda kichik miyacha va orqa miyaga ulanib ketadigan uzun­
choq miya yotadi. 
Hid biluv bo'laklarini kesib, ulami pinset bilan ushlab ko'tarib 
orqaga tortsak, ko'ruv nervlari va ularning kesishib o'tgan 
joylarini (xiazmani) topamiz. 
Topshiriqlar: 
Kaltakesakni tashqi tuzilishi bilan tanishib, so'ngra uni yorib 
ichki organlarining joylashishini o'rganib bo'Igach, quyidagi rasm- 
lami albomga chizib oling: 
1. Kaltakesakning tashqi ko'rinishi; 
2. Ichki organlarining umumiyjoylashishi; 
3. Siydik-tanosil sistemasi organlarining tuzilishi; 
4. Qon aylanish sistemasining sxemasi; 
5. Kaltakesak bosh miyasining tuzilishi. 

---

www.ziyouz.com kutubxonasi