Градостроительные нормы и правила

2.144.
 
Болалар мактабгача муассасаларининг гуруҳлари хоналарида, ўқув билим 
юртларининг ўқув кабинетлари ва тажрибахоналарида, маъмурий йўналишдаги ишчи 
хоналарда, кутубхона ва архивлар ўқув залларида, маиший хизмат корхоналарининг 
ўқув устахоналарида чап томондан тушиб турувчи табиий ёруғлик тарқалишини кўзда 
тутиш лозим; буни иложи бўлмаган ҳолларда қўшимча табиий ва сунъий ёритиш 
назарда тутилиши лозим.
2.145.
 
Болалар мактабгача муассасалари, мактаблар бошланғич синфлари гуруҳ 
ва ўқув хоналарининг деразалари, қоида бўйича, Ж, ЖШқ, Шқ ларга қаратилган 
бўлиши шарт.
Ўқув юртлари биноларида деразалар қаратилиши тавсия этилган йўналишлар: 
умумтаълим кабинетлари - Ж, ЖШқ, Шқ; Чизмачилик, расм, информатика 
кабинетлари – шимолий йўналишларга, кутубхоналарнинг ўқув заллари Ш, ШШқ, Шқ, 
ЖШқ ларга. 
Даволов муассасаларининг хоналари деразаларининг нур тушиш томонларига 
қаратилиши 12-жадвал бўйича қабул қилинади. 
12-жадвал
Хоналари
Йўналиши
Операция, реанимация заллари, секцион, туғдириш 
Ш,ШШқ,ШҒ
Юқумли ашъёни қабул қилиш ва уни таҳлил қилиш 
бактериологик текширув тажрибаси, ёриш 
Ш,ШШқ,ШҒ, ЖШқ, Шқ
Сил ва юқумли касалликлар платаси 
Ж, ЖШқ, Шқ, ШШқ*, 
ШҒ* 
Тезкор терапия палатаси 
Ғарбга ва жанубий ғарбга 
қарашига йўл қўйилмайди
Ясли ва мактабгача ёшдаги болалар бўлими палатаси, болалар 
бўлимидаги ўйинлар хонаси
Ж, ЖШқ, Шқ 
*
Бўлимдаги кўйкалар умумий сонининг 10% дан ошмаганда йўл қўйилади. 
Эслатма: Ҳаддан зиёд қуёш нури тушишидан ҳимоя маҳаллий шароитдан келиб чиққан ҳолда, 2.147 
бандни ҳисобга олиб, назарда тутилиши керак
. 
2.146*.
Болалар мактабгача муассасаларининг гуруҳлари хоналарида, интернат-
мактаблар ётоқларида, умумтаълим мактабларининг 50% ўқув хоналарида (аввалом 
бор, бошланғич синфлар) 22 март (22 сентябр), санитар-гигиеник нормаларларда 
кўрсатилган кунига 3 соат узлуксиз қуёш нури тушиши таъминланиши шарт.
Кўрсатилган хоналарга узлуксиз бўлмаган ҳолда қуёш тушишига йўл қўйилади, 
қачонки кун бўйи тушадиган нур вақти йиғиндиси нормадан 0.5 соатга кўп бўлса. 
Юқорида кўрсатилмаган хоналарга қуёш нури тушиши давомийлиги лойиҳа 
топшириғига асосан белгиланади. 
2.147*.
Қуёш радиатсиясидан, ортиқча қуёш нури тушишидан ва қўшни бинолар 
юзасидан акс этадиган ёруғлик шуласидан ҳимоя хоналарни оптимал жойлаштириш ва 
йўналтириш, олд саҳнларни кўкаламзорлаштириш, қуёш нуридан ҳимоя воситаларини 
қўллаш (СЗУ), жумладан ҳимоя қатламли дераза ойналарини қўллаш орқали амалга 
оширилади; қуёш нуридан ҳимоя тадбирлари маҳаллий шароитлардан келиб чиққан 
ҳолда амалга оширилади. 

---

ШНК 2.08.02-09 стр 37 
Қуёш нуридан ҳимоя қурилмалари ҚМҚ 2.01.04-97* га мос лойиҳаланиши шарт. 
Қуёш нуридан ҳимоя қурилмалари йилнинг иссиқ даврида қуёш радиациясидан 
иссиқлик тушишини камайтиришни таъминлаши ва йилнинг совуқ даврида хона 
томонидан қуёш энергиясини тутиб қолишга қаршилик кўрсатмаслиги зарур. Бир ва 
икки қаватли биноларнинг қуёш нуридан ҳимоясини кўкаламзоллаштириш воситалари 
орқали таъминлашга йўл қўйилади.
Баландлиги 5 ва ундан кўп қаватли биноларнинг қуёш нуридан ҳимояси 
қурилмалари ёнмас ашъёлардан бажарилиши керак, бунда қуёш нуридан кўчмас ҳимоя 
конструксиялари ёнғин ўчирувчиларни ( асбоб-ускуналари билан) ҳар қайси қаватга 
киришларига ва у ердан инсонларни эвакуация қилишларига тўсиқ бўлиб қолиши 
мумкин эмас.
2.148*.
Одамлар доимо бўладиган хоналарнинг ҳар бир деразаси тепа қисмида, 
яхлит ойналанган томонларида – переплет тепа қаторининг ҳар бир 3-4 м ида 
очилувчан тавақачаси ёки пастга осилиб очиладиган фрамугаси бўлиши зарурлиги 
хоналарга йилнинг совуқ ва унга ўтиш даврларида тоза ҳаво киришига асосдир.
Бутунлай очилган тавақача ёки фрамуганинг кесими ички майдони 0.15-0.2 м
2 
ни 
ташкил этиши керак. Тавақача ва фрамугалардан фойдаланишда қулайлик 
таъминланиши ва фрамугаларнинг оралиқ ҳолатлари учун фиксаторлар ўрнатилиши 
шарт.
Одамлар доимо бўладиган хоналарга дераза очиқ тавақаларидан елвизак, бурчак 
бўйича ва бир томонлама шамоллатиш назарда тутилиши керак, технологик талабларга 
асосан ташқаридан ёки қўшни хоналардан ҳаво киришига йўл қўйилмайди..