Градостроительные нормы и правила

2.132.
 
Битта қўшилган бинода мактабгача муассаса, бошланғич (ёки кам 
комплектлашган) мактаб, ҳамда ходимлар учун турар-жой хоналари блоки бўлса ҳар 
биридан, мактабгача муассасадан, мактабдан ва турар-жой блокларидан алоҳида 
ташқарига чиқиш жойи кўзда тутилиши шарт. Мактабгача бўлим гуруҳлари хоналари 
орқали бошқа хоналардан эвакуация чиқиш йўлларини назарда тутилишига йўл 
қўйилмайди.
2.133.
 
Ёғочга ишлов берадиган мактаб устахоналари ва металл ҳамда ёғочга 
ишлов берадиган қўшма устахоналардан қўшимча тамбур орқали ёки синф, ўқув 
кабинети ва тажрибахоналардан чиқиши бўлмаган устахоналарга ёндош ички 
йўлаклардан чиқиш жойлари кўзда тутилиши зарур. 
2.134.
Вақтинчалик яшовчилар сони нормаланган (жумладан болаларнинг, ота-
оналар болалари билан) жамоат биноларини лойиҳалашда турар-жой (ётоқ) гуруҳлари 
ёки блоклари мустақил эвакуация йўллари – алоҳида зинапоялар ва ташқарига чиқиш 
жойлари билан таъминланиши зарур.
2.135.
 
Болалар мактабгача муассасалари, мактаблар ва болалар дам олиш 

---

ШНК 2.08.02-09 стр 33 
муассасаларида ойнали эшиклар қўллашга йўл қўйилмайди. Дам олиш муассасалари ва 
санаторияларда ота-оналарнинг болалари билан яшайдиган блокларида ойнали 
эшиклар арматураланган ва уларга баландлиги 1.2 м ли ҳимоя панжараси ўрнатилган 
бўлиши керак.
2.136.
 
Болалар мактабгача муассасалари биноларида қиялиги 45° дан ошиқ ва 
бошқа жамоат биноларида қиялиги 60° дан ошиқ очиқ зинапоялардан бинонинг 
иккинчи қаватидан иккинчи эвакуация чиқиш жойи сифатида фойдаланиш мумкин 
(жисмоний ва ақлий нуҳсонлари бор болаларнинг мактабгача муассасалари, даволов 
муассасаларининг стационарлари бундан мустасно). Кўрсатилган ташқи зинапоялар 
эвакуация қилинувчилар сонига ҳисоб-китоб қилинади, кишига (дан кўпмас): 
70 - оловбардошлик даражаси I ва II бўлган бинолар, 
50 - -"- III -"-
30- -"- IV -"-
Эвакуация зинапоялари кенглиги 0.8 м дан кам, уларнинг поғоналари яхлит сирти 
кенглиги – 0.2 м дан кам бўлмасликлари шарт.
Ташқи очиқ зинапояларга ясси том устидан (жумладан фойдаланилмайдиган) ёки 
ташқи очиқ галереялардан ўтиш йўлакларининг юк кўтарувчи конструкциялари 
оловбардошлик чегараси REI 30 дан кам бўлмаган класси РП 1 бўлган ашъёлардан 
лойиҳаланиши зарур.
2.137.
Эвакуация йўлларини ажратувчи ички девор ва перегородкалар (жумладан 
ёруғлик ўтказувчан ашъёлардан қурилганлари) ёнғинга қарши EI 45 типли ва НГ 
гуруҳидаги ёнмас ашъёлардан бажарилиши шарт. 
2.138.
Даволаш-профилактика ва ижтимоий муассасаларнинг стационарлари 
биноларида, ҳамда зиналардан мустақил ҳаракатлана олмайдиган ётиш ҳолатида 
бўлган касаллари ва кресло-аравачали ногиронлари бор санаторияларда ва одамларни 
эвакуация қилиш норматив вақтини таъминлаш мумкин бўлмаган жойларда
қутқарувчилар ёрдамида юқоридаги мустақил ҳаракат қилолмайдиган одамларни 
эвакуация қилиниши учун ёнғиндан хавфсиз зоналар кўзда тутилиши шарт. Ёнғиндан 
хавфсиз зоналарнинг ўлчамлари лойиҳа бўйича касал одамларнинг транспорт 
воситалари билан (ғилдракли крават, кресло-аравача) ва ёрдам берувчи кишиларнинг 
биргаликда жойлашувларида хавфсизлик таъминлана олинадиган ҳисобий сонларидан 
келиб чиққан ҳолда аниқланади ( ҳисоб-китоб бирлигига зарурий майдонни ҳисобга 
олиб, м
2 
).
Ёнғиндан хавфсиз зоналар бошқа хоналардан ва ёндош ички йўлаклардан,
конструкция ва ашъёлари ШНҚ 2.01.02 талабларига жавоб берадиган, ёнғинга қарши 
тўсиқлар билан ажратилиши шарт. Ёнғиндан хавфсиз зоналарга кириш, ўзи 
притворларига зич ёпилиб қолувчан ёнғинга қарши эшиклар орқали бўлиши керак.
Ёнғиндан хавфсиз зоналарга ёнғин тутуни кирмайдиган бўлиш керак. Ёнғин 
пайтида унинг ичида керагидан ортиқ босим юзага келтирилиши шарт (20 дан 40 Па 
гача). Ёнғиндан хавфсиз зоналар тик коммуникациялар яқинида кўзда тутилиши зарур.
Ёнғиндан хавфсиз зоналар таркибига ёндош лоджия ёки балкон майдончалари 
қўшилиши мумкин (кенглиги 1.5 м дан кам бўлмаган).
Ёнғиндан хавфсиз зоналарга чиқиши бор лифт шахталарига, ҚМҚ 2.04.05 
талабларини ҳисобга олган ҳолда, ҳаво бериш (подпор) ташкил қилиниши керак.
Эслатма: Ёнғиндан хавфсиз зоналар қурилмаси бўйича тадбирлар ёнғин хавфсизлиги 
органларининг талаблари бўйича кўрсатилади.
2.139.
Баландлиги 28 м дан юқори бўлган биноларда зинапоя катаклари ёнғин 
тутуни кирмайдиган қилиб лойиҳаланиши шарт. Иккита зинапоя катагидан бири ёки 

---

ШНК 2.08.02-09 стр 34 
зинапоя катаклар кўп бўлган ҳолда уларнинг 50% и НI типли қилиниб, уларга кириш 
ташқи очиқ ёнғин тутини киритилмайдиган ўтиш – очиқ балкон ёки ойналанмаган очиқ 
лоджия типли йўлаги орқали бўлиши керак. Қолган зинапоялар катаги ёнғин тутини 
киритилмайдиган Н2 ва Н3 типли бўлиши мумкин. Тутин киритилмайдиган Н1, Н2 ва 
Н3 зинапоя катаклари, қоида бўйича, табиий ёруғлик тушиб турадиган бўлиши шарт 
(очилмайдиган дераза ёки фрамуга ўринли).
Н2 ва Н3 зинапоя катакларининг ёнғин тутинига қарши ҳимояси ҚМҚ 2.04.05 га 
асосан таъминланади.
Ёнғин тутини киритилмайдиган зинапоя катакларига кириш тўғридан тўғри 
қаватлараро лифт холлидан лойиҳаланишига йўл қўйилмайди.
Қаватлараро чиқиш эшикларидан ёнғин тутини киритилмайдиган зинапоя 
катакларига кириш жойигача ўқлар оралиқ масофаси 2.5 м дан кам бўлмаслиги шарт.
Очиқ ҳаво зоналари орқали Н1 типли зинапоя катагига ўтиш йўлагини ёнғин 
тутуни киритилмайдиган қилиб таъминлаш ҳажмий-режа ва конструктив ечимлар 
орқалий амалга оширилади. Очиқ ҳаво зонасига чиқиш ва 1-типли ёнғин тутини 
киритилмайдиган зинапоя катагига кириш жойларидаги иккита бурилиш бурчаклари 
йиғиндиси 180 градусдан кам бўлмаслиги керак.
Н1 типли ёнғин тутини киритилмайдиган зинапоя катакларидан 1-қават 
хоналарига алоқасиз, ёки у хоналарга алоқаси ташқи очиқ ҳаво зоналари орқали, 
тўғридан тўғри ташқарига чиқиш жойи бўлиши шарт. Ёнғин тутини киритилмайдиган 
зинапоя катакларини бинонинг ташқи деворлари ички бурчагида жойлаштирилиши 
мумкин эмас.
Н1, Н2 ва Н3 типли ёнғин тутуни киритилмайдиган зинапоя катакларининг 
эшиклари ўзи притворларига зич ёпилиб қолувчан, оловбардошлик чегараси EI 30 дан 
кам бўлмаслиги керак. Ташқи ҳаво зонасидан ёнғин тутуни киритилмайдиган зинапоя 
катагига кириш эшиги арматураланган ойнали бўлиши мумкин.
2.140.
Н2 типли зинапоя катакларини (ёнғин пайтида ҳаво бериладиган), НГ 
гуруҳидаги ёнмас ашъёлардан, REI 60 бўлган қават баландлигида яҳлит қурилмалар 
билан қисмларга ажратиш, тепа қисмдан паст қисмга ўтиш, зинапоя катаги ҳажмида 
жойлашмаган, ёнғин тутуни киритилмайдиган ҳаво зоналари орқали амалга 
оширилиши керак. Бундай зинапоя катакларининг ёнғин тутунига қарши ҳимояси 
ташқаридан ҳавони тепа ажратилган қисмга бериш орқали таъминланади. Битта очиб 
қўйилган эшик ҳолатида зинапоя катагининг пастки ажратилган қисмида қўшимча 
босим 20 Па дан кам бўлмаслиги, тепа ажратилган қисмида 150 Па дан кўп бўлмаслиги 
керак.
Вентиляторлар, шахта кесими ва клапанларнинг иш унумдорликлари ҳисоб-китоб 
билан аниқланади.
Ташқаридан ҳаво бериладиган зинапоя катаклари деворларининг ташқи деворда
дераза ва эшик қўйилиш жойлари, ҳамда ҳаво беришни таъминлайдиган технологик 
тешиклардан бошқа тешиклари бўлмаслиги шарт.
Н2 ва Н3 ёнғин тутуни киритилмайдиган зинапоя катаклари тўғридан тўғри 
ташқарига чиқиш жойлари билан ва биринчи қават билан алоқаси ёнғин пайтида 
ишлатиладиган ҳаво бериш қурилмаси бор тамбур-шлюз орқали назарда тутилиши 
керак. Тамбур-шлюз эшиклари ўзи притворларига зич ёпилиб қолувчан ва 
оловбардошлик чегараси EI 30 дан кам эмас бўлиши керак.
2.141.
Ёнғин тутуни киритилмайдиган зинапоя катакли баландлиги 28 м дан 
юқори биноларда ҳар бир қаватдаги ички йўлак ва қаватлараро холлардан, жумладан 
табиий ёруғлик тушадиганларидан ҳам, ёнғин тутунини чиқариб ташлаш қурилмаси 

---

ШНК 2.08.02-09 стр 35 
кўзда тутилиши керак. Ушбу ички йўлакларни 60 м дан кўп бўлмаган масофаларда 2- 
типли EI 45 бўлган ёнғинга қарши перегородкалар билан ажратиш зарур. Бу 
перегородкалардаги эшиклар притворларига зич ўзи ёпилиб қолувчан бўлиши керак. 
Оловбардошлик чегараси EI 30 бўлган ойнали эшиклар ўрнатилиши мумкин. 
Фойдаланишда ушбу эшиклар очиқ ҳолда бўлиши зарур бўлса ёнғин пайтида улар 
ёпилиш ва эвакуация қилинаётгаларнинг қўли билан очилиш имкониятлари яратадиган 
автомат қурулмалар билан таъминланиши шарт.