O'zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat stomatologiya institute Buxoro filiali

Klinik ko’rinishi. 
Bu kasallikning klinik simptomlariga birinchi 
o’rinda tsirrozga, o’limga olib keluvchi, chuqur jigar komasiga sabab 
bo’luvchi entsefalopatiya turadi. Jigar entsefalopatiyasining bir necha 
davrlari kuzatiladi: 
1-davr (prodromal davr) – emotsional muhit va uyquning buzilishi, 
tunda uxlay olmaslik kunduzi esa uyquchanlik bilan kechadi. 
2-davr – chuqur neyropsixik buzilishlar kechadi. Bunda qo’l
barmoqlarining “qarsak choluvchi” (tremor) xos. 
3-davr – koma oldi holat: hushning buzilishi-sopor, dizartriya, 
patalogik reflekslar paydo bo’lishi “qarsak choluvchi” titrashning 
kuchayishi, Cheyn-Stoks yoki Kussmaul nafas tipining paydo bo’lishi. 
Og’izdan shirin-xushbo’y hid kelishi, jigar o’lchamining kichiklashuvi, 
teri 
qichishisiz 
rivojlanuvchi 
sariqlik, 
gemorragik 
sindrom, 
gipoalbuminemiya, tana harorati oshishi kuzatiladi.
4-davr – jigar komasi davri, arefleksiya bu davr uchun xos.
Bundan 
tashqari 
jigar-hujayra 
yetishmovchiligida 
gipoalbuminemiya, giperbilluribinemiya, shuningdek qonda protrombin 
va xolesterin miqdori kamayishi kuzatiladi. 
Bemorlarda asosan astenonevrotik, dispeptik, sariqlik, shish, 
gemorragik sindronlar va isitma bezovta qiladi. Bemorlarda va asosan 
erkaklarda endokrin buzilish belgilarini ko’rish mumkin (moyaklar 
atrofiyasi, ginekomastiya, bosh sochlari, qo’ltiq osti va boshqa sohadagi 
tuklarning to’kilishi), bu esterogenlarni inaktivatsiyasi bilan bog’liq. 
Ayollarda bachadon va sut bezi atrofiasi, menstruatsiyani buzilishi kabi 
o’zgarishlar bo’ladi. 

---

342 
O’t suyuqligini tekshirish. Duodenal zondlash 
O’n ikki barmoqli ichak shirasi tarkibi 1) Meda shirasi; 2) O’t 
suyuqligi; 3) Meda osti bezi sekreti; 4) Ichakning shilliq qavatidan 
ajralib chiquvchi ichak shirasidan iborat. Duodenal tekshirishlar o’t 
suyuqligi yo’llari va o’t pufagi haqida ma’lumot beradi. Bu usul 
Lyutkens va Oddi sfinkterlarining funktsional holati, qisqarishi va 
kontsentratsiyasini bilishga imkon beradi. Shuningdek o’t yo’llaridagi 
yallig’lanishlar, kasallik qo’zg’atuvchi va chiqaruvchi mikroblarni 
aniqlash mumkin. 
Duodenal tadqiqotlar maxsus “duodenal zondlar”-uzunligi 1,5 metr 
bo’lgan va sirtida uning kirish chuqurligini bildiruvchi belgilar qo’yilgan 
yupqa rezinali trubkalar yordamida olinadi. Rezina trubkaning bir 
uchida analizni yig’adigan metal idishga o’rnatiladi. Bunda nahorda o’n 
ikki barmoqli ichakdan shira olinadi. Bunda bemor duodenal zondni 
birinchi belgisigacha yutadi va o’ng yoni bilan kravotga yotadi. 
Oshqozondan o’n ikki barmoqli ichakka yengil o’tishi uchun tos 
sohasiga yostiq yoki valik qo’yiladi. Bemor asta-sekin zondni 
belgilangan belgisigacha ichiga yutadi. Bu holatda zond o’n ikki 
barmoqli ichakdan quyiroqqa o’t yo’li va meda osti yo’li tirqishiga 
kirgan bo’ladi. Odatda bu jarayon 1-1,5 soat va ba’zi holatlarda esa 15-
20 minut davom etadi.
Bunda sarg’ish rang suyuqlik-