O'zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat stomatologiya institute Buxoro filiali

Kasallik anamnezi
. Kardiya axalaziyasi bilan og’rigan bemorlarda 
ko’pin cha disfagiya bezovta qiladi. Qizilo’ngachning ko’pgina 
kasalliklarida (reflyuks-ezofagit, kardiya axalaziyasi) kasallikning 
rivojlanish davrlari oz yoki ko’p davomiylikda sog’ayish davrlari bilan 
almashinganda kasallikning to’lqinsimon kechishi kuzatiladi. Yomon 
sifatli o’smalarga qarshi holda, qizilo’ngachning peptik strukturalarida 
kasallikning progressivlanib kechishi kuzatiladi. 
Hayot anamnezi
. Hayot anamnezini yig’ayotganda qizilo’ngach 
chandiqli o’zgarishlariga olib keluvchi sabablarga-qizilo’ngach 

---

266 
kuyishlari (termik va kimiyoviy) va travmalari kuzatilishi ahamiyatli. 
Chekish, spirtli ichimliklar ichish hamda parhezdagi xatoliklar (yaxshi 
chaynalmagan, achchiq, haddan tashqari issiq ovqatlarni istemol qilish) 
ko’pincha reflyuks-ezofagitning rivojlanishiga olib keladi. Ba’zi 
kasalliklar masalan temir tanqis anemiya, sistemali sklerodermiya 
qizilo’ngach devorining spetsifik zararlanishiga olib kelib, disfagiya 
paydo bo’lishi bilan namoyon bo’ladi. 
Fizikal tekshirish usullari. 
Qizilo’ngachning chandiqli yoki o’smali strukturalari bilan 
kasallangan bemorlarni umumiy ko’zdan kechirganda sezilarli darajada 
tana vazni yo’qotilganini bilish mumkin (kaxeksiyagacha olib kelishi 
mumkin), ba’zan suvsizlanish, vitamin yetishmovchiligi kuzatiladi. 
Kardiya axalaziya hamda qizilo’ngach yuzasini qoplab olgan o’sma 
kasalliklarida perkussiya qilinganda Traube sohasi yo’qolishi kuzatiladi. 
Instrumental va labarator tekshirish usullari 
Qizilo’ngach 
kasalliklari 
diagnostikasida 
rentgenologik, 
endoskopik, morfologik, ezofagotanokimografik va boshqa tekshirish 
usullaridan keng foydalaniladi. 
Rentgenologik tekshirish
. Rentgenologik tekshirish qizilo’ngach 
holati, shakli, uzunligi, konturlarini baholashga, uning shilliq qavati 
relefini aniqlashga, motorikaning turli xil buzilishlarini bilishga imkon 
beradi. Aniq diagnoz qo’yish maqsadida bugungi kunda turli xil 
rentgenologik tekshirish usullaridan foydalanilmoqda (bariy sulfat qabul 
qilish 
bilan 
amalga 
oshiriladigan 
oddiy 
rentgenoskopiya 
va 
rentgenografiya, 
ikki 
marta 
kontrastirovkalash 
usuli, 
rentgenokinematografiya 
va 
rentgenotelevideniya, 
pnevmomediastenografiya, kompyuter tomografiyasi, yadroli magnitli 
rezonans tomografiyasi va boshqalar), bular qizilo’ngach zararlanishiga 
olib keladigan ko’krak qafasi organlaridagi o’zgarishlarni aniqlashga
imkon beradi (limfa tugunlarining, o’smaning kattalashgani, aorta 
anevrizmasi va boshqalar). Bemorlarni tekshirayotganda yanada aniq 
ma’lumot olish uchun ularni turli holatlarda har xil proektsiyadagi 
rentgen suratlarini olish mumkin. 
Ezofagoskopiya.
Qizilo’ngachni endoskopik tekshirish uchun 
maxsus yon tomonlama joylashgan yorituvchi optikadan iborat bo’lgan 
fibroezofagoskopdan foydalaniladi. Ezofagoskopiya qizilo’ngach 
kasalliklari diagnostikasida yordam beradi, zarur holatlarda zararlangan 
sohadan biopsiya olishga, olingan materialda gistologik tekshirishlar 

---

267 
olib borishga imkon yaratadi, turli xil davolovchi manipulyatsiyalar: 
qizilo’ngachni kengaytirish, qonayotgan tomir elektrokoagulyatsiyasi 
(masalan peptik yaralarda), qizilo’ngach varikoz kengaygan venalari 
skleroterapiyasini o’tkazishga sharoit yaratadi.