O'zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat stomatologiya institute Buxoro filiali

teshik 
stenozida 
uning 
proektsiyasida 
kuchaygan I va o’pka stvoli proektsiyasida kuchaygan II tonlar 
palpatsiyada seziladi)
, puls chap va o’ng qo’lda bir xil bo’lmaydi 
(simptom Savelyeva-Papova) o’ngda katta va chapda kichik (pulsus 
differens), chunki chab bo’lmacha gipertrofiyalanib chap o’mrov osti 
arteriyasini siqib qo’yadi bu tomir tebranishiga ta’sir qiladi, chap 
qorinchadan aortaga kam qon o’tishi hisobiga va zarb hajmi kamayishi 
hisobiga puls kichik (pulsus parvus) bo’ladi, arterial bosim normada, 
ko’proq puls bosimi pasayadi diastolik bosim oshishi hisobiga. 
Aksariyat holatlarda mitral stenoz hilpillovchi aritmiya bilan kechganligi 
munosabati bilan, aritmik puls kuzatilishi mumkin.
Perkussiya:
yurak nisbiy bo’g’iqlik chegarasi yuqoriga va o’ngga 
siljishi (chap bo’lmacha va o’ng qorincha gipertrofiyasi natijasida) 
kuzatiladi. Yurak mitral konfiguratsiya tus oladi.
Auskultatsiya: 
Chap 
qorinchaga chap bo’lmachadan kam qon tushishi natijasida tez va qisqa 
muddatga qorincha qisqaradi. Shuning uchun yurak cho’qqisida I ton – 
kuchaygan va II tondan so’ng mitral klapan ochilish toni eshitiladi. 
Kuchaygan I va II ton hamda mitral klapan ochilish toni ”Bedana” ritmi 
hosil bo’lishiga olib keladi. Kichik qon aylanish doirasida qon 
dimlanishi natijasida o’pka sitvolida II ton aktsenti eshitiladi va diastolik 
shovqin V qovurg’a oralig’ida lin. medioclavicularis sinistradan 1,5-2 
sm ichkarida. II ton aktsenti va Grexema Stilla diastolik shovqini 
a.pulmonalis (chap II qovurg’a sohasi) da eshitiladi. Bu o’pka arteriyasi 
nisbiy yetishmovchiligi bilan bog’liq. 
Rentgenologik
tekshiruvda chap bo’lmacha gipertrofiyasi aniq 
ko’rinib, yurak beli yo’qolgan va mitral konfiguratsiya tus oladi. 
Bemorlarga bariy sulfat ichirib ko’rilganda kengaygan chap bo’lmacha 
qizilo’ngachni siljitganligi ko’rinadi (49 surat). Kichik qon aylanish 
doirasida qon bosimi oshishi hisobiga rentgenda o’pka arteriyasi 
shishganligini va o’ng qorincha gipertrofiyasini ko’rishimiz mumkin. 
Uzoq muddat kichik qon aylanish doirasida qon bosimi oshishi hisobiga 
pnevmoskleroz rivojlanganligini va mitral klapan ohaklanganligini 
rentgenda ko’rish mumkin. 

---

196 
a)