O'zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat stomatologiya institute Buxoro filiali

uch 
ritmli ton ya’ni galop ritmi, ot dupuri ritmi
hosil bo’ladi. Galop ritmi 
hosil bo’lish vaqtiga qarab, presistolik, mezodiastolik, protodiastolik 
bo’ladi. 
Patologik III-ton (fiziologik eshitiladi) u protodiastolik gallop 
ritmining hosil bo’lishida ishtirok etadi. 40 yoshdan oshgan odamlarda 
har doim patologik belgi bunga sabab miokard qisqarishi kamayishi 
(surunkali yurak yetishmovchiligida III- ton xarakterli), qorincha 
hajmining zo’riqishi masalan mitral klapan yoki III-tavaqali klapan 
yetishmovchiligida kuzatiladi. 
I-ton hosil bo’lishidan oldin IV-ton vujudga keladi. Qorinchalar 
diastolasi va qorinchalarning qon bilan tezda to’lib qisqarishidan hosil 
bo’ladi va pastdan uni stetoskopda eshitish mumkin. Qari odamlarda 
yuragida o’zgarishlar bo’lmasa va jismonan sog’lom va rivojlangan 
shaxslarda eshitish mumkin. Patologik IV-ton gipertoniya kasalligi, 
aortal 
stenoz, 
kardiomiopatiyada 
kuzatiladi. 
Bo’lmachalardan 
qorinchalarga qo’zg’aluvchanlikning tormozlanishi natijasida IV-ton 
kuchli eshitiladi. 
Qorinchadan bo’lmachaga qon o’tishi qiyinlashishi natijasida IV-
ton sust eshitiladi. IV-ton asosan presistolik gallop ritmida eshitiladi. 
Galop ritmi-yurakning uchlangan ritmi taxikardiya fonida eshitiladi va 
ot dupurini eslatadi. Qo’shimcha ton sifatida galop ritmi quyidagi 
holatlarda eshitiladi: 
-qo’shimcha ton I-tondan oldin presistolik galop ritmi
-qo’shimcha ton diastola boshida II-tondan so’ng
-prediastolik gallop ritmi 

---

171 
Galop ritmi yurak cho’qqisida III-IV qovurg’alar orasida eshitiladi. 
Galop ritmining kelib chiqish sababi-bu qorinchalar miokardining 
o’zgarishi, uning qisqaruvchanligining buzilishidir.
Embriokardiya.
Yurak juda tez qisqarishi natijasida diastolik 
pauza sistolik pauzaga yaqin bo’lib qoladi va I ton orasidagi pauza bilan 
II ton orasidagi pauza deyarli bir xil bo’ladi, bularni bir biridan ajratib 
bo’lmaydi, mayatniksimonga oxshab qoladi. Bolalarda ayniqsa 
chaqaloqlarda ham yurak tez urishi tufayli pauzani ajratib bo’lmaydi 
(embriokardiya). Bu kabi o’zgarishlar yurak tez qisqarishida, 
tireotoksikozda, tana harorati ko’tarilishida, gipertoniyada, o’tkir yurak 
yetishmovchiligi, paroksizmal taxikardiyada va boshqalarda kuzatiladi. 
Diastolik pauza kichrayishi hisobiga qorincha qonga yaxshi to’lmaydi va 
I ton kuchli eshitiladi.