O'zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat stomatologiya institute Buxoro filiali

Tomirlar tutamini 
o’ng tomondan yuqori kavak vena va aorta 
yoyi, chapdan o’pka arteriyasi hosil qiladi. Ba’zi kasalliklarda aorta 
anevrizmasi, o’pka arteriyasining kengayishi, ko’ks oralig’i o’smalari 
va boshqalarda tomirlar tutami kengayib ketadi (40 a va b suratga 
qarang). 

---

164 
Uni aniqlash uchun 2-qovurg’a oralig’ida chap va o’ng tomonda 
o’rta o’mrov chizig’i sohasidan boshlab tashqaridan ichkarigacha 
bo’g’iq tovushgacha perkussiya qilib boriladi va barmoq plessimetrning 
tashqarisidan belgilanadi. Sog’lom odamda bu tutamning kengligi 5-6 
sm ga teng. 
Yurak konfiguratsiyasini aniqlash 
Yurak konfiguratsiyasi yoki shaklini aniqlash tashxis uchun katta 
ahamiyatga ega. Yurak nuqsonlarida yurakning shakli ancha o’zgaradi. 
Masalan, mitral klapan yetishmovchiligida va stenozida yurakning o’ng 
qorinchasi va chap qismlari kengayib ketganligi sababli chap tomon 
tekislanib, chegara yoyi yo’qolib, ba’zan aksincha bo’rtib chiqadi. 
Bunday shaklni “mitral konfiguratsiya” deyiladi. Aorta klapani 
nuqsonlarida, gipertoniya kasalligida yurakning faqat chap qorinchasi 
kengayganligi sababli, yurak chap chegarasining pastki qismlari 
kengayib ketadi va chegara yoyi ko’proq bilinadi. Bu shakl yurakning 
a) 
40 surat
b)
a) o’ng tomondan tomir tutamini aniqlash;
b) chap tomondan tomir tutamini aniqlash;
“aortal konfiguratsiyasi“ deyiladi. Yurak konfiguratsiyasini perkussiya 
yo’li bilan aniqlash uchun avval tomirlar tutami va yurak cho’qqisi 
chegaralari belgilangandan keyin chap va o’ng tomondan 3-4 qovurg’a 
oralig’idan tashqaridan ichkariga qarab perkussiya qilib borib, u yerdagi 
nisbiy bo’g’iqlik chegaralarini odatdagidek belgilanadi va shu 
belgilangan nuqtalarni yuqoridan tomirlar tutamining kengligini 
ko’rsatuvchi nuqtalar bilan, pastdan yurak cho’qqisi nuqtasi bilan 
tutashtiriladi. 

---

165