O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi s. A. Rasulov, V. A. Grachev

Vagrankaning diametriga qarab ishchi koloshalarda tavsiya etiladigan koks va 
to‘ldirma metall massalari 
Diametr, m 
Unumdorlik, 
t/soat 
To‗ldirma metall 
massasi, kg 
Koksni sarflashda ishchi 
koloshadagi koks massasi (kg), 
% 
10 
12 
14 
0,5 
2 
150 
15 
18 
21 
0,7 
3-4 
300 
30 
36 
42 
0,9 
4-6 
500 
50 
60 
70 
1,1 
7,5-9 
700 
70 
84 
98 
1,3 
9-12 
900 
90 
108 
126 
1,5 
14-17 
1350 
135 
162 
189 
1,8 
18-22 
1800 
180 
216 
252 
2,1 
25-30 
2500 
250 
300 
350 
Suyuqlantirishning borishi beriladigan havo miqdori va koks sarfining to‗g‗ri 
nisbatiga bog‗liq. Vagrankaga beriladigan havo miqdori vagranka bo‗sh ko‗ndalang 
kesimi yuzasining 1 m
2
iga m
3
/min hisobida topiladi. Vagrankaga beriladigan havo 
normasi o‗rta hisobda 100— 130 m
3
/m
2
∙ min, ayrim hollarda, masalan, kam 
uglerodli cho‗yanni suyuqlantirishda 160—180 m
3
/m
2
∙ min ni tashkil qiladi. 
Olinadigan cho‗yanning temperaturasining va vagranka solishtirma unumdorligi- 
ning beriladigan havo va koks sarfiga bog‗liqligi, odatda, nomogrammalar 
ko‗rinishida ifodalanadi. Bunday nomogrammalardan bittasi 3.15- rasmda 
keltirilgan. 
Vagrankada suyuqlantirish vaqtida shixta to‗g‗ri tortilgan va yuklanganligiga 
rioya qilish lozim. Vagranka shaxtasida shixtaning bir joyda muallaq turishiga yoki 
uning to‗ldirish tuynugidan ko‗pi bilan ikkita kolosha pasayishiga yo‗l qo‗yib 

---

165 
bo‗lmaydi. Suyuqlantirishda beriladigan havo miqdorini, uning bosimini va 
cho‗yanning temperaturasini nazorat qilib turish zarur, shuningdek, furmalar 
shlaklanib qolmasligini kuzatib turish, buning uchun ularni muntazam ravishda 
tozalab turish kerak. Avariya holatlarida shlakni suyultirish uchun plavik shpati 
qo‗shish lozim 
Vagrankada suyuqlantirish vaqtida shixta to‗g‗ri tortilgan va yuklanganligiga 
rioya qilish lozim. Vagranka shaxtasida shixtaning bir joyda muallaq turishiga yoki 
uning to‗ldirish tuynugidan ko‗pi bilan ikkita kolosha pasayishiga yo‗l qo‗yib 
bo‗lmaydi. Suyuqlantirishda beriladigan havo miqdorini, uning bosimini va 
cho‗yanning temperaturasini nazorat qilib turish zarur, shuningdek, furmalar 
shlaklanib qolmasligini kuzatib turish, buning uchun ularni muntazam ravishda 
tozalab turish kerak. Avariya holatlarida shlakni suyultirish uchun plavik shpati 
qo‗shish lozim.