Основы пакета

 
154
Sanoq tizimlari-bu ma‘lum sanoq sonlarigacha yoki bir nechta harf va sonlardan 
iborat sonlarning tartibli ketma-ketligidan iborat. Sanoq tizimlari pozitsion va 
nopozitsion turlarga bo‘linadi. 
Pozitsion tizimlar - bu tizimlar tartibli sanoq sonlaridan iborat. 
Nopozitsion tizimlar- raqamlar va harflarning tartibsiz joylashuvidan tashkil 
topgan. 
Hoxlagan tartibdagi sanoq tizimlari uchun quyidagi formula o‘rinli. 
Pastki indeksdagi tartiblanish raqamlarni qo‘yish joyi (razryad), bu yerda 
R-musbat qiymatlar uchun 
S-manfiy qiymatlardagi razryadlar uchun 
m- razryaddan iborat bo‘lgan ma‘lumotlarning maksimal son qiymati quyidagicha 
ifodalanadi: 
S-razryadli 0ga teng bo‘lmagan minimal qiymatlarni hisoblash formulasi: 
m-butun qismi uchun 
Ikkilik sanoq tizimida R=2 ga teng bo‘lib, 0 va 1 dan tashkil topgan. 
Misol, ikkilik sanoq tizimida 101110,101 unlik sanoq tizimida 46,625 ga teng 
ekanligini yuqoridagi formulalar yordamida ko‘rib chiqamiz: 
Shuningdek ikkilik va o‘nlik sanoq tizimidan tashqari 16 sonoq tizimlari ham 
mavjud. 
Ikkilik sanoq tizimida o‘nlik va 16 lik sanoq tizimidagi ko‘rinishi 
Raqam
Kod
Raqam
Kod
0 
0000 
8 
1000 
1 
0001 
9 
1001 
2 
0010 
A
1010 
3 
0011 
B 
1011 
4 
0100 
C 
1100 
5 
0101 
D 
1101 
6 
0110 
E 
1110 
7 
0111 
F 
1111 
Kompyuterda arifmetik amallarni bajarish tartibi quyidagicha 
Ikkilik sanoq tizimida 
qo‗shish
amali 
Hisoblashlar
Ikkilik sanoq tizimida 
ayirish
amali 
Hisoblashlar
101110 
101110 

---